Een kritische blik op franchise

Vanwaar je expertise in franchise?

Demolin: “Ik specialiseer me al meer dan 30 jaar in franchise, zowel in België als in Frankrijk. Ik ken beide perspectieven op dit thema. Enerzijds verdedig ik franchisenemers, die natuurlijk correct en respectvol behandeld moeten worden door franchisegevers. Anderzijds sta ik franchisegevers bij om te verzekeren dat de overeenkomsten met franchisenemers nageleefd worden. Bovendien zetel ik ook in de Arbitragecommissie die zich buigt over commerciële samenwerkingen, waardoor ik ook daar met tal van kleine én grote ondernemingen in contact kom."

Wat doet die Arbitragecommissie precies?

Demolin: “De commissie bestaat uit deskundigen uit de branche: experts, ambtenaren, franchisenemers, franchisegevers, enzoverder. Wij geven advies bij onnauwkeurigheden in de wetgeving wat precontractuele informatie betreft, zodat geschillen die voor de rechter worden gebracht makkelijker op te lossen zijn. Het gaat dan onder meer over juridische procedures tussen franchisegevers en franchisenemers. Naast franchisecontracten behandelen we ook andere commerciële distributieovereenkomsten, zoals bankagentuur overeenkomsten of autodealerovereenkomsten.”

Een verzelfstandiging schrikt sommige winkeliers af. Heeft een franchisecontract echter ook voordelen voor de zelfstandige uitbater?

Demolin: “Absoluut. Hét grote voordeel is dat je tot een netwerk behoort en gebruikmaakt van een reeds bestaande formule. Je bent dan wel zelfstandige, het is in zekere zin geen sprong in het diepe. Je krijgt bij wijze van spreken al een klaargemaakt gerecht op je bord. Je moet het niet meer zelf gaan bereiden. Je kan rekenen op advies. Je geniet van de reputatie en de marketing van een bestaand – vaak erg bekend – merk. Je wordt begeleid en ondersteund. Het kan dus best de moeite waard zijn om de overstap te overwegen.”

Maar … er zijn valkuilen om te vermijden?

Demolin: “Inderdaad. Wat ik vaak opmerk, vooral bij multinationals, is dat de franchisecontracten niet evenwichtig zijn opgesteld. Met de realiteit van de franchisenemer wordt dikwijls minder rekening gehouden. Ze worden soms niet voldoende gerespecteerd. Ik heb het dan vooral over het financiële plaatje. Denk maar aan de investering om te starten, de te betalen percentages op de inkomsten, de salarissen van werknemers, de huur van het pand … Al die kosten lopen al vlug hoog op."

"Zelfs als je instapt als vennootschap, houdt de lening die je (wellicht) aangaat om de opstartkosten te betalen, een persoonlijk risico in. Als er zich een probleem voordoet, kan het zomaar zijn dat je persoonlijke leven op de helling komt te staan omdat de bank bijvoorbeeld ook beslag kan leggen op je privéwoning. Kortom: in franchise als zelfstan-dige starten, voelt wel veiliger – en dat is ook zo op veel vlakken – maar toch betekent het niet dat er géén risico’s aan verbonden zijn. Dat moet je gewoon goed beseffen.”

Was die financiële kant volgens jou het probleem bij de situatie met Delhaize?

Demolin: “Ik denk dat de communicatie van Delhaize en hun houding ten opzichte van de winkeluitbaters beter konden. Ze beweerden bijvoorbeeld dat een franchise-uitbating sowieso financieel veel voordeliger zou zijn voor de franchisenemers dan wanneer ze in eigen beheer bleven. Maardat is niet noodzakelijk het geval. Een groot issue voor velen is bijvoorbeeld het personeel. De huidige werknemers zouden behouden worden, voor hetzelfde loon. Zij zijn dus beschermd en dat is goed, maar je moet als startende ondernemer wél meteen die volledige loonkost overnemen en tegelijk nog zien dat je voldoende winst behaalt."

"De supermarktketen moet zich bijgevolg soepeler opstellen en rekening houden met die grote kosten bij de marges. Het is immers de bedoeling dat de rechten van de over te nemen werknemers gerespecteerd worden én dat de winstgevendheid van de winkel op punt blijft. Dat kon Delhaize voorzien, zeker omdat zij al de cijfers van de winkels al kenden.”

Kan je wel ‘nee’ zeggen als je een verzelfstandiging wordt voorgesteld?

Demolin: “Dat kan zeker. Je bent als winkeluitbater nooit verplicht om mee in het franchisesysteem te stappen. Maar … weet dan wel dat de kans groot is dat je huidige contract, wanneer het afloopt, wellicht niet vernieuwd wordt en je dan dus op zoek moet naar een nieuwe job. Een lastige situatie voor velen.”

Kan ondanks die eventuele nadelen een franchisesysteem goed lopen voor alle partijen?

Demolin: “Natuurlijk wel, er zijn genoeg voorbeelden van goed draaiende kleine en grote franchisenetwerken. Delhaize is in hun beslissing niet uniek. Bij Carrefour, Intermarché en zoveel andere supermarktketens is franchise ook heel normaal. En vaak leidt het tot positieve resultaten voor zowel de franchisenemers als franchisegevers. Een verzelfstandiging kan voor velen dus wel een goede keuze zijn.”

Hoe bereid je je zo goed mogelijk voor als potentieel franchisenemer?

Demolin: “Het is ontzettend belangrijk dat je je laat adviseren. Dat is wat me zorgen baarde bij die 128 Delhaize-winkels, dat sommige uitbaters zonder zich grondig te informeren de sprong zouden wagen. Je hebt absoluut begeleiding nodig bij de overstap, en dan bedoel ik zowel op boekhoudkundig als op juridisch vlak. Enkel dan weet je of de verzelf-standiging financieel haalbaar is voor jou en of het contract naar jou toe correct is. De franchi-segever is trouwens bij wet verplicht om je alle informatie te bezorgen omtrent de franchise, vraag daar dus zeker naar.”