1 serre, heerlijke streekproducten en zes boeiende sprekers

en zonnige woensdagavond in april. The Messy Chef, Jelle Beeckman, staat in de potten en pannen te roeren voor een uniek gezelschap. Wie zijn benen op dit event van Buurtsuper onder tafel schuift? Gert Schrooten, uitbater van de Carrefour Market in Bocholt. We kapen immers zijn parking voor dit inspirerende diner. Lokale aspergeteler Danny Clauwers en aardbeiteler Stef Engelen zijn van de partij. En ook Luc Ardies van Buurtsuper en Filip Fontaine, algemeen directeur van VLAM, schuiven mee aan. Minister van Landbouw Jo Brouns neemt het laatste plekje aan tafel in. Stuk voor stuk mensen met een hart voor lokaal. 

Filip Fontaine: “De oorsprong van dit verhaal brengt ons vijftien jaar terug. Heel concreet wilden we de consument bewust maken van de geweldige producten van eigen bodem. We moesten als het ware een reflex creëren om naar die lokale lekkernijen te grijpen. Uit een studie van VLAM blijkt dat maar liefst 80% een product van hier zou aankopen als hij de keuze krijgt tussen een lokaal product en een uit product uit het buitenland. Vlaanderen is echt absolute wereldtop qua voedselproductie.”

Gert Schrooten: “We hebben inderdaad prachtige producten. Ik zie dat bij alle boeren waar wij als winkel aankopen. Maar we moeten het durven vertellen. Dat doen we nog te weinig. Als je dat verhaal correct brengt, kan je daar ook de juiste prijs voor vragen bij de consument. En ik denk dat je dat als lokale ondernemer heel goed kan doen. De match met lokale telers zorgt voor meerwaarde in de winkel.”

Danny Clauwers: “Dat het verhaal juist gebracht moet worden, daar ben ik het 100% mee eens. Onze aspergekwekerij is een familiebedrijf dat al sinds 1995 witte asperges in volle grond teelt. Dat lijkt een detail, maar kan voor de consument wél een verschil maken in het betalen van een iets hogere prijs. Zo geef je de gezichten achter de producten mee.”

Jo Brouns: “We mogen dat gegeven als Vlaming echt wel meer etaleren. Er zijn producten waar mensen bijvoorbeeld speciaal voor naar Bocholt rijden hé. De plek waar hier nu deze Carrefour Market staat, was vroeger een melkerij waar ze heerlijke kazen maakten. Het winkeltje van toen is in de huidige winkel geïntegreerd. Dát zijn lokale verhalen die meerwaarde 
opleveren. Mensen zijn op zoek naar die lokale verbondenheid, naar dat unieke verhaal.”

Filip Fontaine: “Meer dan de helft van de consumenten kiest bewust voor een winkel waar lokale producten beschikbaar zijn. De vraag en behoefte is er dus zeker.”

Danny Clauwers: “Asperges zijn bijvoorbeeld een heel dankbaar product dat naar waarde wordt geschat door veel mensen. Als het witte goud er weer is, vragen ze ook echt of het Belgische asperges zijn. Ik zie die interesse in mijn product ook op onze kwekerij zelf. Heel wat mensen komen hun asperges bij ons kopen. En ook horeca-uitbaters komen ze vlot ophalen aan onze deur.”

Gert Schrooten: “Als winkeluitbater hebben we een klein stukje vrijheid om zelf producten in het aanbod te brengen. Dat gaat over 7% van het volledige aanbod. Dat is relatief weinig, maar daarin gaan we dan ook all the way. En ja, dat cijfer slinkt. Maar wil dat zeggen dat we stoppen met zoeken naar lokale lekkernijen? Absoluut niet. Als lokale ondernemer blijf ik daarvoor ijveren, zowel voor de boeren als voor onze consumenten die dat appreciëren.”

Stef Engelen: “De vraag bij de consument is er zeker. Maar ik voel dat de verwachting over de prijs-kwaliteit vaak fout zit. We zijn het in België ook goed gewoon: we eten groenten en fruit buiten het seizoen door import. Allemaal goed en wel, maar eigenlijk stoot je daar Moeder Natuur mee tegen de borst. Het economisch model primeert op dat moment. En het commerciële komt daar ook altijd bij kijken.”

Gert Schrooten: “Absoluut. Vooral op logistiek vlak zit daar soms wel een addertje onder het gras. En dat mes snijdt aan twee kanten: als winkeleigenaar kan ik niet voor élk lokaal product rondrijden en ook de teler zelf kan dat niet bekostigen. Ik woon toevallig in Achel, dus Achelse Blauwe ga ik nu wél zelf afhalen voor in de winkel. Maar voor de rest is dat toch echt een moeilijkheid.”

Filip Fontaine: “Bij VLAM zitten we niet stil rond die uitdaging. Zo heeft de minister heel recent een project goedgekeurd waarin we lokale producenten en buurtsupers gaan connecteren. Door slimme zoekopdrachten en samenwerkingen met collega-uitbaters zetten we strategische partnerships op voor de logistieke kant van de korte keten. We maken een platform dat ervoor zorgt dat lokale producten wél – en vers – op hun eindbestemming geraken zonder in het rood te gaan met de kosten.”

Stef Engelen: “En dan heb je nog een andere uitdaging: de promoties. Mijn hart bloedt als ik een bakje aardbeien in de promo zie staan voor anderhalve euro. In het hoogseizoen, wanneer vraag en aanbod mooi op elkaar ingespeeld zijn, kan je zulke prijzen misschien nog kaderen. Maar zo’n lage prijs staat sowieso nooit in verhouding met het intensieve proces achter een bakje heerlijk fruit.”

Jo Brouns: “Die prijs juist krijgen is inderdaad één van de grootste uitdagingen. Een te lage prijs is niet eerlijk voor het product. Mensen moeten beseffen dat lokaal voedsel zijn waarde mag dragen. Het is niet omdat de transportkosten voor een deel wegvallen, dat de prijs stevig kan zakken zonder gevolgen voor de producenten. Maar in economisch moeilijke tijden kan je ook niet het uiterste vragen van consumenten. Het evenwicht daarin vinden, blijft moeilijk.”

Luc Ardies: “Een buurtsupermarkt heeft een unieke positie. Lokale producten zijn niet alleen een troef voor de telers zelf, maar krikken de marktwaarde van de winkel ook flink op. En winkelbeleving creëer je natuurlijk niet met droge voeding of een drankafdeling. Wel met vérs voedsel. Dat is het onderscheidende vermogen van veel buurtsupers. En dat gaat in de toekomst alleen maar toenemen. Dan heb je mensen nodig die dat verhaal ook kunnen vertellen.”

Jo Brouns: “In de maand mei zetten we die voedselverbinding extra in de kijker. Het is belangrijk dat voedsel geproduceerd wordt binnen de economische grenzen. En daarbij is duurzaamheid een grote pijler. Vandaag zijn we met 8 miljard mensen, tegen 2050 klimmen we tot 10 miljard. We hebben dus twee keer onze planeet nodig om iedereen te kunnen voeden. De rendabiliteit voor de landbouwer en primaire sector is dus van groot belang. Het verbinden van boer en burger, die meerwaarde creëren, is één van de eerste stappen. En een buurtsuper heeft daar een unieke positie vast om die band te faciliteren.”

Gert Schrooten: “Een buurtwinkel doet ook méér dan enkel voeding voorzien, vind ik. Het is een echte ontmoetingsplek. Een belangrijk gegeven voor ons sociaal weefsel. Hier ontmoet je de buurman, babbel je nog met winkelmedewerkers en leer je lokale producten kennen. Dat is echt een sterkte die je als uitbater slim moet uitspelen. En het is fijn om van een minister te horen dat ze ook hogerop beseffen dat we hier een verschil maken.”

Luc Ardies: “Klopt. Elke speler in dit verhaal is een stukje van de puzzel. Van consumenten die bereid zijn om de juiste prijs te betalen, tot telers en winkeleigenaars die samen hun verhaal brengen. En ook het beleid moet mee zijn. Het is bijvoorbeeld aan een organisatie zoals VLAM om die boodschap over prijs-kwaliteit mee te geven aan de klant. Op een objectieve manier.”

Filip Fontaine: “Bij VLAM dragen we inderdaad die  verantwoordelijkheid. Telers betalen een bijdrage en voor wat, hoort wat natuurlijk. Wij moeten hun verhaal óók vertellen. Per jaar leggen we 1 miljoen euro aan de kant om data te onderzoeken. Wie eet wanneer asperges? Moeten we het aardbeienseizoen verlengen, en zo ja, gaat dat wel? Zo pluizen we uit aan wie we welk verhaal kunnen vertellen om een licht te schijnen op het lokale verhaal. 70% vindt lokaal belangrijk in economie, landbouw en voedselvoorziening. Elke stelling kan ik hard maken met cijfers. Dat is ons vertrekpunt.”

Ondertussen serveert de chef zijn laatste gang uit het menu: aardbeien van het Morango Fruits van Stef Engelen met meringue en munt. Het blijkt een oud ras: Elsanta. Sappig en zacht van structuur. 

Stef Engelen: “Het moeilijke aan aardbeien is dat je ze binnen de drie dagen na de pluk moet opeten. Dat is  een pijnpunt, zeker met de logistieke kant van de zaak.  En dat heb je bij alle fruitsoorten. De lekkerste zijn meestal het minst lang houdbaar. Investeren in de korte keten is dus de sleutel tot succes. Voor zowel de teler,  de winkel als de klant die de producten – in hopelijk even lekkere omstandigheden – mag opeten (lacht).”