Waarom blijft winkelen zo duur?

Consumentenorganisatie Testaankoop nam de prijzen van meer dan 3.000 producten in de supermarkt onder de loep. Opvallend: terwijl de inflatie al voor de vierde maand op rij daalt, blijven veel producten in prijs stijgen. Groenten zijn gemiddeld 33 procent duurder dan een jaar geleden. Uitschieters zijn wortelen (+73%), ajuinen (+58%) en bloemkool (+29%). Forse prijsstijgingen zie je ook bij ketchup (+44%), mosterd (+39%) en diepvriesfrieten (+38%). Zuivelproducten werden gemiddeld 18 procent duurder, papierwaren 23 procent.

De consumentenorganisatie verbaast zich erover dat de prijs in de supermarkt blijft stijgen. “Nochtans zijn de prijzen van grondstoffen en energie al maanden aan het dalen op de internationale markt”, klinkt het. Een familie van twee gaf volgens Testaankoop in juli gemiddeld 531 euro uit in de supermarkt, 71 euro meer dan een jaar geleden. Testaankoop herhaalt de vraag om verder te onderzoeken of er sprake is van 'graaiflatie', waarbij producenten hun winstmarges verhogen ten nadele van de consument.

“Je merkt dat mensen andere keuzes maken”, zegt Jolien Vanhentenrijk van de Spar in Spalbeek en Kermt. “Er zijn klanten die zeggen: 'Amai die wortelen zijn duur, die laat ik liggen.' Op verse bereidingen zoals macaroni of spaghetti besparen klanten dan weer niet. Blijkbaar verkiezen ze daar toch het gemak boven de prijs.” Jolien en haar vader Jan hebben de prijsstijgingen proberen te counteren door voor alternatieven te zorgen. “Wij moeten zelf ook meer betalen voor onze groenten en fruit bij de groothandelaar”, zegt Jan. “Dat is dus een probleem. Maar voor andere producten zoeken we alternatieven. Naast de diepvriesfrieten van het A-merk ligt een goedkoper merk. Dat werkt wel.”

Volgens landbouw- en voedingseconoom Xavier Gellynck (UGent) heeft dat alles te maken met gestegen kosten. “De energieprijs is erg gestegen, wat zich onder meer vertaald heeft in de prijs van de meststoffen. En natuurlijk zijn ook de loonkosten gestegen door de indexering in januari.”

Als kosten dalen, heeft dat niet meteen gevolgen voor de prijs in de supermarkt. “Supermarkten zijn grotendeels gebonden aan lopende contracten. Prijsaanpassingen op het niveau van grondstoffen zullen pas doorgevoerd worden als die contracten in het najaar opnieuw onderhandeld worden.”

Gellynck ziet momenteel geen redenen om aan te nemen dat inflatie als een excuus gebruikt wordt om winstmarges te vergroten. “De concurrentie tussen de supermarkten is van die aard dat de strijd op het scherpst van de snee gevoerd wordt. De jaarrekeningen van 2022 illustreren trouwens dat er in de voedingsindustrie geen woekerwinsten gerealiseerd worden.”

Professor Gellynck: “Gezien de internationale context is dat moeilijk te voorspellen. Wat we wel zeker weten, is dat we geen Russisch gas meer zullen krijgen en dat onze kernenergie wordt afgebouwd. De energie zal dus duurder worden. Tel daarbij nog de Europese Green Deal (de initiatieven om de Europese Unie klimaatneutraal te maken, nvdr.) en onze eigen stikstofproblematiek. Die zullen onvermijdelijk gevolgen hebben voor het aanbod. En als dat onder druk komt te staan, gaan de prijzen omhoog. Prijsdalingen in de supermarkt zie ik dus niet direct zitten.”

Minister van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS) dringt bij de voedingssector aan op een snelle daling van de prijzen. Maar een overheidsinterventie om de prijzen in de supermarkten te drukken, is volgens Xavier Gellynck geen goed idee. “Overheidsinterventie is gewenst als de markt niet goed functioneert. Maar ik denk dat de landbouw en voedingsindustrie net het toonbeeld zijn van markten waar de concurrentie haar werk doet. Politici die zulke ideeën opperen, getuigen van enige lichtzinnigheid en weinig dossierkennis.”

Bron: Belang van Limburg