Sectoranalyse van de zelfstandige supermarkten

“In 2023 realiseerde de gemiddelde zelfstandige supermarkt een nettowinst van € 188.093”, begint Nicholas. Hij voerde de rentabiliteitsstudie in opdracht van Buurtsuper.be uit en onderzocht de financiële situatie van 380 zelfstandige supermarkten. “Maar de vergelijking met vorig boekjaar, toen de winst 40% lager lag door de hoge energie- en loonkosten, toont de kwetsbaarheid van de sector aan. Het aantal verliesbedrijven blijft, spijts de verbetering van de resultaten ten aanzien van 2022, met 18,42% zeer groot.” 

“Een statistisch gemiddelde geeft vaak een verkeerd beeld van de realiteit bij de meerderheid van de onderzochte groep. Vandaar dat een ‘ratio-analyse’ met de ‘mediaan’ (50% van de ondernemingen scoort slechter, 50% beter) een veel realistischere kijk geeft. Die ratio-analyse toont aan dat in 2023 de helft van de zelfstandige supermarkten slechts een netto jaarwinst haalde van € 91.455,84”, vervolgt hij.  

“Bovendien geeft een jaarrekening slechts een momentopname weer, terwijl de balansanalyse de financiële gezondheid van de sector weerspiegelt op langere termijn”, vult ook Luc Ardies aan. “De liquiditeitsbuffer van onze supermarkten is gewoon is te klein. De helft haalt een buffer of reserve van 17,37% terwijl hier minstens 50% is aangewezen. Meer dan ¼ van de ondernemingen heeft onvoldoende liquiditeiten om aan kortetermijnverplichtingen te voldoen."

"Ook de solvabiliteit (de verhouding eigen versus vreemd vermogen) is met 30/70 te klein. Wat ook opvalt is dat voor de helft van de sector de investeringen in vaste activa zijn gedaald met 7,14%. Er kon dus niet worden geïnvesteerd in handelsgebouwen of installaties zoals nieuwe koeltogen, zonnepanelen … die nochtans noodzakelijk zijn in het kader van de energietransitie.”  

De sociale onderhandelingen in onze sector lopen volop. De impact van hogere loonkosten op de winstgevendheid van de zelfstandige supermarkten is dus een belangrijk en actueel aandachtspunt voor alle sociale partners.  

“Als de personeelskost zou stijgen, is ¼ van de zelfstandige supermarkten verlieslatend”, analyseert Luc. Een stijgend aantal verliesbedrijven heeft gevolgen op de tewerkstelling in de sector. “Als ¼ bedrijven structureel verlieslatend wordt, dan zijn meer dan 3.500 jobs in Vlaanderen en 9.000 jobs in de Belgische supermarktsector bedreigd."

"Dit zal ook grote maatschappelijke gevolgen hebben gezien de sector een interessante instap op de arbeidsmarkt biedt voor veel kortgeschoolde, onervaren jongeren. Dit doorkruist dus ook de ambities van onze regering. Die wil de tewerkstellingsgraad van kortgeschoolden sterk omhooghalen. Vlaanderen presteert op dit vlak immers heel slecht ten aanzien van onze buurlanden.”  

“Sociale onlusten, moeilijke sociale onderhandelingen, de vraag om voor een zogenaamde ‘harmonisatie’ van de arbeids- en loonvoorwaarden over alle paritaire comités heen … De verzelfstandiging van de Delhaize-winkels heeft heel wat teweeggebracht”, besluit Luc. “Maar is er méér aan de hand in de retail. Welke impact zal digitalisering, automatisering, AI en e-commerce hebben op de supermarktsector? En dan bedoelen we niet alleen op de ondernemers, maar ook op de winkelbedienden zelf.” Binnen het sociaal overleg moet er rekening gehouden worden met deze tendensen. “Ook de zelfstandige supermarkten zelf moeten zich ervan bewust zijn dat in tijde van arbeidskrapte jonge sollicitanten kritisch kijken naar de loon- en arbeidsvoorwaarden van potentiële werkgevers. Hoe kan onze sector dan nog een competitieve en toekomstgerichte organisatie neerzetten?”, vraagt Luc zich af.  
 
“De technologische evolutie zal het aantal operationele taken in de buurtsuper verminderen. Het profiel van de winkelbediende is dus aan een belangrijke upgrade toe. Die upgrade hoeft niet noodzakelijk een hoger diploma te betekenen. De winkelbediende van de toekomst in een servicegerichte zelfstandige supermarkt zal wel meer verantwoordelijkheid dragen. Gelet op deze analyse lijkt een lineaire loonsverhoging in de sector onmogelijk, maar medewerkers die deze verantwoordelijkheid aandurven en aankunnen zullen moeten worden beloond.”