Ook de retail maakt een klimaatrevolutie mee

Van ijstijd naar elektrische wagens. Tijdens  zijn geschiedenisstudies raakte Pieter  Boussemaere gefascineerd door de prehistorie en verdiepte hij zich in de paleoklimatologie. Klimaatverandering door duizenden, miljoenen jaren heen, tot nu. Vandaag geeft hij er les  over op Vives Hogeschool Brugge en schreef  hij al meerdere boeken, waaronder zijn meest recente, ‘Tien klimaatacties die werken’. 

Pieter Boussemaere: “Er zijn heel wat mensen die zeggen dat het klimaat altijd al geschommeld heeft. En dat klopt, over miljoenen jaren is het klimaat nooit stabiel geweest. Maar er zijn wel degelijk een aantal verschillen op te merken. Ten eerste wordt de huidige opwarming volledig veroorzaakt door de mens – en dat wordt door het laatste grote IPCC-rapport zelfs onomstotelijk genoemd."

"Ten tweede zouden we nu, normaal gezien, opnieuw op weg moeten zijn naar een ijstijd. Maar er is nu, zoals iedereen weet, absoluut geen sprake van een afkoelende trend. Sterker nog, wij hebben die cyclus nu volledig doorbroken. En ten derde is, voor zover we kunnen nagaan, de snelheid waarmee de aarde nu opwarmt geologisch gezien nog nooit eerder voorgekomen. Als de planten en dieren eerder al moeite hadden om de veranderingen bij te benen, dan hebben we nu helemaal een probleem.” 

Pieter Boussemaere: “Dit zijn de feiten, maar als we kijken naar de sleutels die we in handen hebben, kunnen we nog altijd veel deuren openen. Dat er sowieso grote gevolgen op ons afkomen, staat buiten kijf. Maar we hebben nog steeds de keuze tussen een apocalyptische wereld, een levensgevaarlijke wereld of een wereld waar de gevolgen nog min of meer beheersbaar blijven. En die keuze moeten we vandaag maken voor de volgende generaties. Of liever, voor onszelf en onze eigen kinderen.”

Pieter Boussemaere: “Ik zie die dingen niet als klein. We hebben al een goed beeld van onze streefdoelen en we weten voor minstens 80% wat we moeten doen om die doelen te bereiken. Als je op de hoogte bent van wat er moet gebeuren, is het aan jou om je steentje bij te dragen. Weet je ook nog eens je buren en kennissen ervan te overtuigen, dan kan het heel snel gaan."

"Vooral als er geld verdiend of uitgespaard kan worden, gaat het meestal erg snel. Zonnepanelen leggen is bijvoorbeeld niet meer voor de enkeling, maar voor de massa. Je voelt je bijna uitgesloten als je het níét doet. Nederland is een goed voorbeeld: daar lag er omstreeks 2015 nog bijna geen enkel zonnepaneel op de daken, maar sinds kort vind je nergens zoveel zonnepanelen per inwoner als in Nederland. En dat op enkele jaren tijd."

"Hetzelfde geldt voor de evolutie van elektrische wagens. Toen ik vijf jaar geleden met mijn elektrische auto rondtrok, lachten mensen me nog uit. Maar sinds eind 2019, toen reclame maken voor elektrische wagens voor het eerst ‘gewoon’ werd, gaat het plots heel erg hard.”

Pieter Boussemaere: “In principe zijn de maatregelen overal toepasbaar. Een tip voor winkeliers: focus op elektriciteit. Kun je iets elektrificeren? Doe het. Elke overstap van fossiele brandstoffen naar elektriciteit is cruciaal. En investeer bijvoorbeeld in een warmtepomp (lucht-luchtsystemen zijn de goedkoopste) en ledverlichting. Dat laatste kan bij een gezin al 9% op de elektriciteitsfactuur schelen, en al zeker bij een winkel. Soms moet je er de bedrading enigszins voor aanpassen, maar al bij al zijn dat kleine kosten waar je meteen van profiteert."

"Leg je zonnepanelen? Dan is de keuze voor een energieleverancier een overweging die je moet maken. De een is veel meer bezig met de toekomst dan de ander en de prijzen zullen ook verschillen. Het beste sluit je je aan bij een coöperatie, want daarmee ondersteun je de opwekking van groene energie op lokaal niveau. Leuk weetje: in tijden van crisis waren de coöperatieve aanbieders van elektriciteit vaak beduidend goedkoper dan de rest van de aanbieders. De coöperatie van Ecopower moest zelfs een klantenstop invoeren.”

Pieter Boussemaere: “Er zijn een aantal simpele dingen die je zelf al kunt doen. De deur van je buurtsuper niet meer openzetten, bijvoorbeeld. Ik weet dat het er soms niet zo uitnodigend uitziet, maar klanten wennen eraan. Alles wat met verwarming en koeling te maken heeft, draagt bij aan je energiefactuur, dus daar kun je veel verschil mee maken. Open koelkasten? Een absolute verspilling van energie. De deurtjes die je op koelingen kunt zetten zijn misschien een investering, maar besparen echt veel."

"En dan zijn er nog de klassiekers zoals voldoende isoleren. Behandel een winkel gerust zoals een huis, maar dan nog gevoeliger voor energiemaatregelen. Je hebt immers een groter oppervlak en veel meer verbruik.”

Pieter Boussemaere: “Als je een bezorgdienst hebt of om een andere reden met een bestelwagen rondrijdt, kan ik een elektrische versie alleen maar aanraden. Zeker als je altijd binnen de actieradius van 200 tot 300 kilometer blijft. Er bestaan een aantal merken die al een elektrische bestelwagen op de markt hebben gebracht en er zullen er meer volgen. En voor kleine zaken kun je ook nog altijd een gewone elektrische wagen kiezen met een grote koffer. Zo ga je mee met de energietransitie en bespaar je serieus op onderhouds- en brandstofkosten.”

Pieter Boussemaere: “Ik geloof dat we aan de vooravond staan van een voedselrevolutie. Op ons bord komen namelijk alle wereldproblemen samen: gezondheid, dierenleed, klimaat, ontbossing, de water- en stikstofproblematiek, enzovoort. De retail kan een grote rol spelen in het onbewust bevorderen van verstandige voedselkeuzes."

"Stimuleer mensen om naar alternatieven te kijken in de winkel. Alternatieven voor vlees worden steeds uitgebreider en lekkerder en dat zal alleen maar verder verbeteren. Er komen momenteel allerlei nieuwe technieken op de markt waar grote spelers steeds vaker in investeren. De belofte is dat de smaak en textuur van alternatieve vlees- en zuivelproducten uiteindelijk even goed zullen zijn als ‘het origineel’ en dat deze nieuwe producten zelfs onder de conventionele prijzen zullen duiken."

"Breid je assortiment dus gerust uit en proef  het ook zelf. Vind je het lekker? Bied het dan nog duidelijker aan. En denk zeker na over voedselverspilling. Wat kan jouw winkel doen om dat tegen te gaan? Welke oplossingen kun je – wellicht lokaal – aandragen om zo weinig mogelijk te moeten weggooien? Neem het initiatief en wees een voorbeeld dat inspireert.”

Pieter Boussemaere: “De tijd dringt, maar de laatste drie tot vier jaar is er echt iets aan het veranderen. Voor 2019 moest ik soms nog hemel en aarde bewegen om bij bedrijven het belang van klimaatactie duidelijk te maken. Nu is het geregeld de omgekeerde wereld. Heel tof om te zien."

"Sommigen willen soms zelfs té snel schakelen. Zo zijn er bedrijfsleiders die zo graag onmiddellijk van alle fossiele brandstoffen af willen, maar daarvoor nog geen elektrisch of batterij-elektrisch alternatief vinden, dat ze koste wat kost willen overschakelen op waterstof. Dat is een heel slecht idee. Momenteel is er immers nauwelijks groene waterstof voorhanden, en grijze waterstof is slechter voor het klimaat dan rechtstreeks gebruik van fossiele brandstoffen. Dus in sommige gevallen moeten we nog eventjes wachten."

"Creëer zeker geen lock-in voor jezelf, waarbij je in iets investeert dat later helemaal niet gunstig uitpakt. Doe vandaag wat je vandaag kunt doen, en spaar alvast voor de investeringen die je straks – als er betere oplossingen op de markt zijn – gaat doen. Elke stap in de goede richting telt mee.”