“Moeten op meer aanbodgedreven manier naar arbeidsmarkt kijken”

“We zijn wel al lang bezig met krapte, maar we dachten dat het een kwestie was van skills mismatch, die we met een opleiding links of rechts konden opvangen. Maar zo zal het niet meer lukken, we zullen ons speelveld moeten vergroten en anders naar de dingen moeten kijken” aldus Jan Denijs en Sarah Vansteenkiste.

"De term 'volledige tewerkstelling' doet vermoeden dat er geen werk meer aan de winkel is voor het arbeidsbeleid. Maar dat zou een verkeerde conclusie zijn. Onderliggend zijn er nog altijd heel wat kwetsbare groepen. We hebben veel niet-beroepsactieven. Ook bij mensen die wel aan het werk zijn, zijn er die een kwetsbare loopbaan hebben en dreigen naar ongeschiktheid te evolueren."

"Ook voor het levenslang leren zijn er uitdagingen. Er is in Vlaanderen een grote groep werkenden die geen opleiding volgt en die dat ook niet nodig vindt. Zij zijn kwetsbaar om in de toekomst mee te kunnen. Dat de arbeidsmarkt krapper zou worden, zagen we aankomen door de vergrijzing, maar niet dat het zo krap zou worden."

"We zitten in Vlaanderen aan een werkgelegenheidsgraad van 77 %, maar veel landen in West-Europa halen die hoge werkgelegenheidsgraden en zelfs in Oost-Europa zag men ondertussen de werkloosheid ook smelten als sneeuw voor de zon."

"De demografie, vanwege de veroudering van de bevolking, speelt een belangrijke rol voor die krappe arbeidsmarkt, maar dat is zeker niet de enige verklaring. De economische groei is veel arbeidsintensiever dan voorzien. Vergeet ook niet dat we al veel laaggeschoolde migratie naar hier halen via andere kanalen, zoals gezinshereniging of de opvang van vluchtelingen."

"Het lost ook het probleem van de vergrijzing niet op. Want om de leeftijdspiramide te herstellen zou je bijzonder veel migranten binnenhalen die dan ook weer een extra arbeidsvraag creëren omdat ze ook naar de winkel gaan, naar de dokter moeten en onderwijs nodig hebben, waarvoor weer extra arbeidskrachten nodig zijn."

"De krapte dreigt de druk te verhogen op wie wel werkt. Dat doet het risico op uitval door burn-out toenemen, wat de werkdruk dus nog meer verhoogt. Het aantal mensen dat uitvalt door psychische aandoeningen stijgt inderdaad, en je dreigt in een vicieuze cirkel te belanden. We zijn een kmo-land en als daar iemand uitvalt, komt er nog meer werk op bijvoorbeeld de bedrijfsleider terecht, waardoor die er ook onderdoor kan gaan." 

Hoe kunnen we dat vermijden? "Volledige tewerkstelling zien we ook in andere landen, waar er veel minder burn-outs zijn. In Duitsland neemt het aantal burn-outs nauwelijks toe. De Duitsers zitten er veel korter op. Ze laten mensen niet lang thuis zitten. Na twee of drie maanden is daar al heel strikte opvolging. Er is hier ook te veel vrijblijvendheid, waardoor je heel lang thuis kunt blijven. Als de dokter zegt dat je kunt werken, dan moet je je laten activeren." 

"Ook de terugkeer naar werk verloopt heel stroef. Je kunt je eveneens vragen stellen bij het voorschrijfgedrag van dokters. Gelukkig is er een nieuwe jonge generatie dokters die werken ook als een deel van het genezingsproces ziet. De oude generatie denkt nog altijd dat werk en ziekte volledig gescheiden zijn. Ook de vakbonden denken nog te veel op die manier. Mutualiteiten moeten hier ook geresponsabiliseerd worden. We kijken er te zwart-zit naar. Er is te weinig grijze zone, waarbij je deeltijds opnieuw aan de slag gaat." 

"De procedure om na burn-out of invaliditeit weer aan het werk te gaan, ontmoedigt te veel door alle ballast in de systemen. Het papierwerk is gigantisch. Ook het preventieve luik verdient meer aandacht. Er zijn vaak signalen waarmee we weinig doen. In Nederland heb je bij in sommige beroepen de tweedeloopbaanhelft, waarbij men andere jobs aanbiedt na een bepaalde leeftijd, omdat ze minder belastend zijn”.

Zal de consument de nieuwe arbeidsmarkt ook aan den lijve ondervinden? "Persoonlijke dienstverlening is sowieso arbeidsintensief. Dat wordt meer en meer een luxe. Je merkt dat nu al. In de dienstverlening zul je steeds meer geholpen worden door chatbots. Een mens van vlees en bloed spreken, wordt zeldzamer. Wil je met een mens spreken, dan zul je meer moeten betalen."

"Bij de banken is dat al aan de orde. Ze hanteren hogere tarieven als je aan het loket een bankbediende wilt spreken, dan wanneer je alles online doet. De dienstverlening in de VS is na corona enorm achteruit is gegaan, zelfs in een keten als McDonald's. Terwijl hun concept juist de vlotte dienstverlening was. Voor de kwaliteit van leven kan de arbeidskrapte wel een minpuntje worden."