"Koudwatervrees supermarkten rond franchisewet"

Deze week publiceerde het Rotterdamse advocatenkantoor Ludwig & Van Dam op zijn website een verhaal over een zogeheten zwarte lijst. Het gaat hierbij om een lijst die door de Belgische overheid is opgesteld, waarop duidelijk wordt dat de positie van Belgische supermarktondernemers in relatie tot de hoofdkantoren zal verbeteren. Deze lijst ligt nu ter beoordeling bij de Raad van State.

Naar aanleiding van die publicatie heeft Distrifood aan Ludwig & Van Dam vragen gesteld over dit initiatief, de huidige positie van de Nederlandse supermarktondernemer en de franchisewet. Distrifood sprak met advocaat Jeroen Sterk. 

Wat is volgens u het meest opmerkelijke punt op de zwarte lijst? Laten we zeggen, het punt waar de Belgische supermarktondernemer echt iets aan heeft?
Sterk: ‘De afschaffing van de forfaitaire (volgens een vastgestelde norm, red.) goodwillregeling, die nu veelal niet marktconform is. Dat is een behoorlijke steun in de rug van de franchisenemer. Dit leidt ertoe dat er meer marktwerking komt en een betere onderhandelingspositie wordt gecreëerd bij contractverlenging. In het verlengde daarvan helpt het ook dat eenzijdige arbitrageregelingen worden doorbroken. Alle maatregelen zijn er in feite op gericht de onderhandelingspositie van de zelfstandig supermarktondernemer te verbeteren, door de vrijheid om te opteren voor een andere formule groter te maken.’

In hoeverre heeft de groei van ondernemerschap bij Albert Heijn en Jumbo in België invloed gehad op de totstandkoming van deze zwarte lijst?
Sterk: ‘De minister noemt de toenemende consolidatie als belangrijkste reden voor het ontstaan van onevenwichtigheid in de samenwerking. Wanneer het aandeel zelfstandigen toeneemt, zal daarmee ook de omvang van de problematiek zijn toegenomen.’

In Nederland hebben we de wet franchise, wat is het verschil met deze zwarte lijst?
Sterk: ‘De zwarte lijst stelt concrete eisen aan de franchiseovereenkomst. De wet franchise schept ook daar waar eisen aan de franchiseovereenkomst worden gesteld, een meer open normenkader. Dit maakt het moeilijker concrete verbetering van de rechtspositie af te dwingen.’

Ludwig & Van Dam zegt dat de franchisewet in Nederland tot dusver niet heeft gezorgd voor een evenwichtige samenwerking tussen ondernemer en hoofdkantoor. Waaruit blijkt dat volgens u?
Sterk: ‘Wij zien nog geen wezenlijke verbetering in de voorwaarden van samenwerking en een toenemende binding en afhankelijkheid van ondernemers. Er is koudwatervrees bij franchisegevers om de franchisewet te omarmen.’

Verwacht u op termijn eenzelfde soort lijst in Nederland? Wordt daar bijvoorbeeld voor gelobbyd?
Sterk: ‘Het is de vraag of men in het huidige politieke klimaat voldoende oog heeft voor de problemen die inmiddels spelen in deze sector. Supermarktondernemers werden in het verleden niet snel als hulpbehoevend aangemerkt en menigeen hangt de problemen niet aan de grote klok.'

'Inmiddels zien we echter grote uitdagingen voor zelfstandigen. Forse stijgingen van de huur, loon en energie, dalingen van de marges, concurrentie door een onlinekanaal, stijgende kosten van verbouwingen. Noem maar op. Wanneer ondernemers niet in staat zijn op een evenwichtige wijze invulling te geven aan de samenwerking met formules, gaat het sneller wringen. Wij zijn advocaten en geen lobbyisten, die vraag kan ik dus niet beantwoorden. We twijfelen wel of men in Den Haag de problematiek doorgrondt. Wellicht is het ook nog te vroeg om de franchisewet te evalueren. Die is per 1 januari 2021 en op onderdelen per 12 januari 2023 in werking getreden.’

Toch, in het verlengde van deze zwarte lijst. Spelen er momenteel zaken waarbij een dergelijke lijst de supermarktondernemer zou kunnen helpen? 
Sterk: ‘Die zijn er zeker en zien wij dagelijks in onze praktijk. Kijk alleen maar naar de problematiek bij Plus en Coop en het effect dat dit heeft op de ondernemers. Het zal nog jaren duren voordat dit is opgelost. Verder zien we dat met name de kleinere winkels het zwaar hebben.’