Bescherming tegen onevenwichtige franchisecontracten

Hoe belangrijk is die nieuwe wet voor de sector?

Luc Ardies: “Meer dan twintig jaar geleden hebben we geijverd voor de totstandkoming van de zogenaamde ‘Wet Laruelle’. Sindsdien moeten franchisegevers en andere commerciële samenwerkingsformules, voorafgaand aan de ondertekening van een nieuw of gewijzigd contract, een zogenaamd ‘Precontractueel Informatiedocument’ (PID) afleveren. Aan de hand van deze belangrijke juridische en commerciële informatie kan de franchisenemer een inschatting maken over het potentieel succes van de samenwerking. Het verschil met dit KB is dat de wetgever voor het eerst ingrijpt om de franchisenemer, zowel tijdens de samenwerking als aan het einde ervan, bijkomende bescherming te bieden.”

Het KB is enkel van toepassing op supermarkten. Hoe komt dat? 

Luc Ardies: “Het KB is een aanvulling op het Wetboek van Economisch Recht dat het misbruik van een dominante positie door grote ondernemingen tegenover kmo’s tracht te voorkomen. Dat KB voorziet bovendien de mogelijkheid om, mits de juiste motivering, voor bepaalde sectoren bijkomende beschermingsmaatregelen te nemen. Aangezien in elke gemeente nagenoeg elke supermarktformule aanwezig is, is het in de praktijk voor de zelfstandige ondernemer quasi onmogelijk om over te stappen naar een andere en betere partner."

"Bijkomend is er het fameuze niet-concurrentiebeding dat franchisenemers verplicht om na het einde van de samenwerking de deuren voor een lange periode te sluiten. Hierdoor zijn zij met handen en voeten gebonden aan hun formule en kan de franchisenemer nooit over om het even welk aspect onderhandelen. Bijkomende wettelijke bescherming was dus echt noodzakelijk om tot evenwichtige commerciële samenwerkingsvormen in onze sector te komen.” 

Buurtsuper.be heeft met de regelmaat van de klok gereageerd tegen de centralisatie van het commercieel beleid. Franchisegevers die maximale verkoopprijzen opleggen, een vast af te nemen assortiment gebieden en te volgen promoties verplichten ... Wat zegt de nieuwe wet daarover?

Luc Ardies: “Op dit vlak wilden we veel verder gaan dan wat er nu in het nieuwe KB staat. Wij geloven dat de kracht van een franchisesamenwerking net zit in het ondernemerschap van de franchisenemer. Die weet perfect wat er commercieel speelt in zijn gemeente. Als de franchisegever bepaalde promoties verplicht aan de aangeslotenen, dan moet hij minstens de helft van de kosten dragen."

"Bovendien is ook het Wetboek van Economisch Recht op onze vraag aangepast om franchisenemers beter te informeren over de financiële risico’s bij hun investering. Franchisegevers zijn nu verplicht om in het PID een raming van de exploitatie rekening voor te leggen voor een periode van minimaal drie jaar. Uiteraard gaat het om een middelen- en geen resultatenverbintenis, maar bij zware rendabiliteitsproblemen zal zo’n raming toch ook een issue zijn in de discussie over bij wie de aansprakelijkheid ligt van een eventueel falen.” 

Welke zijn de andere ‘zwarte clausules’ die de wetgever als nietig beschouwt?

Luc Ardies: “Het KB verbiedt bedingen die het recht van de franchisenemer beperken om bij het einde van de franchisesamenwerking onderhandelingen aan te vatten tijdens  de opzegtermijn of de termijn van een niet-concurrentiebeding. We betreuren dat niet-concurrentiebedingen op zich nog altijd toegelaten worden. Supermarktuitbaters die eigenaar zijn van hun handelsgebouw worden op die manier beroofd van hun fundamenteel recht om hun handelsgoed te gelde te maken. We hopen dat de volgende regering hier eindelijk werk van maakt en zo de principes van de vrije concurrentie kan laten spelen.”

Wat zijn dan die ‘grijze bedingen’ die het KB als onrechtmatig beschouwt, tenzij de franchisegever het tegenbewijs kan leveren?

Luc Ardies: “We vinden dat a priori waardebepalingen van een handelsfonds indruisen tegen de vrije markt. Supermarktuitbaters hebben zelf de investeringen moeten doen om het handelsfonds voldoende aantrekkelijk te maken en te houden. Ze moeten die kosten bij een eventuele verkoop kunnen recupereren. We zijn dan ook tevreden dat het KB garandeert dat, wanneer de franchisegever het handelsfonds wil overnemen, elk overnamebod moet voldoen aan marktconforme voorwaarden. Een andere maatregel in het KB is de mogelijkheid voor de franchisenemer om bij een structureel verlieslatende exploitatie, zonder bijkomende vergoeding, de samenwerking eerder op te zeggen.”

Stel: ik ben een zelfstandige supermarktuitbater. Wat staat me nu te doen met deze nieuwe wet?  

Luc Ardies: “Het Koninklijk Besluit is inmiddels door de Raad van State goedgekeurd, maar moet nog in het Belgisch Staatsblad verschijnen alvorens wetskracht te krijgen. We verwachten de publicatie in het najaar. Franchisenemers moeten zich realiseren dat alles wat zij nu tekenen, ook bindend is ondanks die nieuwe wetgeving. Dus niets tekenen is de boodschap, tenzij de franchisegevers hun contracten al hebben aangepast aan de nieuwe wet."

"We hebben met een formele brief aan de centrales gevraagd om hun contracten onmiddellijk aan te passen. Voor het overige is het KB een eerste, maar héél belangrijke stap naar een betere bescherming van franchisenemers. Nog belangrijker is dat het KB het eenvoudiger maakt om de komende jaren die noodzakelijke bescherming verder uit te bouwen.”