De speciaalzaak moet weer speciaal worden

Waren er in 2008 nog 10.296 speciaalzaken in Vlaanderen, zijn dat er vandaag nog maar 7.326. Op 16 jaar tijd is er dus een krimp van 29%. Dat blijkt uit een nieuwe studie van Buurtsuper.be, de Unizo-organisatie die de belangen van de supermarkten en speciaalzaken behartigt.

“De detailhandel heeft het uiteraard al een hele tijd moeilijk”, zegt voorzitter Luc Ardies. “Maar we zien voor verschillende branches wel een andere trend. Bakkers, slagers, groenten & fruit en dieetwinkels gaan al jaren achteruit, maar de snelheid waarmee die zaken zijn verdwenen, is fors versneld.” Concreet: er blijven vandaag de dag nog maar 367 groenten- en fruitwinkels actief, een daling van maar liefst 56 procent ten opzichte van 2008.

En daar hebben de supermarkten veel mee te maken. “De kwaliteit van brood in de supermarkt is de laatste tijd enorm geëvolueerd. Supermarkten bouwen bijna een volledige bakkerij in hun zaak, met professionele rijskamers. En heel veel zelfstandige supermarktuitbaters zijn slagers van opleiding. Zij zetten in hun zaak fors in op de slagerijafdeling en verse bereidingen. De consument wordt dus steeds beter bediend in de supermarkt”, zegt Ardies.

“Daarnaast speelt ook het gebrek aan ‘awareness’ in die groep van de detailhandel mee. Het besef dat klanten het niet langer evident vinden om brood bij de bakker en vlees bij de slager te kopen, is bij hen omwille van hun historisch succes te laat of helemaal niet gekomen.”

Toch merkt Buurtsuper op dat een goede bakker of slager ook over 20 jaar nog zal bestaan. “Zaken die kunnen diversifiëren of echt kunnen uitblinken op het vlak van kwaliteit, zijn wel succesvol. Maar ze mogen niet in de val lopen van te veel te willen doen, ze moeten zich houden aan hun kernactiviteit. Bakkers die ineens ook verse bereidingen beginnen te maken, zijn voor de consument niet geloofwaardig.”

Buurtsuper wijst daarvoor naar enkele andere branches die het tij wel hebben kunnen keren. Viswinkels, delicatessenzaken, kaasspecialisten en wijn- en drankenhandels dalen in aantallen maar zeker niet meer zo fel. “Omdat heel wat van die zaken echt bouwen op hun specialiteit. Een kaaswinkel is tegenwoordig geen verzameling van kazen alleen. Die mensen zijn echte kaasaffineurs geworden, ze nemen deel aan het maakproces en worden voor een stukje zelf producent. Hetzelfde voor drankenhandels die de wereld afspeuren naar goeie wijnen en daar een verhaal bij kunnen vertellen.”

En dan komt het vaak neer op de zogenaamde beleving. “Prijs is voor veel consumenten slecht één van de bepalende factoren. Als je een correct en authentiek verhaal te vertellen hebt en veel productkennis aan de dag kan brengen, kan je die consument wel overtuigen.”

En er zijn sectoren die vandaag de dag nog steeds boomen. Zo zijn er vandaag 11 procent meer chocolade- en snoepwinkels en zijn er maar liefst 88 procent meer koffie- en theezaken. “Het succes van dergelijke zaken kan volgens ons ook gekopieerd worden in andere branches. Een koffiezaak verkoopt niet louter koffie, vaak kan je ook ter plaatse koffie drinken. Ze verkopen daarnaast ook koffieapparaten, allemaal zaken die dichtbij de kern van hun activiteit blijven. Volgens ons is dat ook de manier om een succesvolle zaak uit te bouwen.”

Saren Vermeeren en Bjorn Van den Bulck startten 18 jaar geleden al met hun groenten- en fruitwinkel in Herenthout, onder de noemer het Groentenhalletje. “Toen verkochten we enkel groenten en fruit. Op een gegeven moment hebben we onszelf heruitgevonden als VitaVeggie, een winkel die echt focust op verse bereidingen die vooral vegetarisch waren. En sinds een jaar zijn we Oochst, met nog meer de focus op vers bereide maaltijden. We gaan graag naar de frituur omdat dat snel en lekker is, maar ik miste iets gelijkaardigs dat tegelijk ook gezond was. Wij hebben ons dus in die niche van snel en gezond geworpen”, zegt Vermeeren.

Naast twee fysieke winkels, hebben ze sinds kort ook een automatenwinkel met voornamelijk Poké Bowls. Op 18 jaar tijd hebben ze de consument hard zien veranderen. “We zien dat klanten wel bereid zijn om iets meer te betalen voor producten die elke dag vers van het veld komen en de lokale boeren en economie steunen. Maar ze kopen niet meer die hele krop sla waar een gezin van zes van kan eten, die verkoop gaat nog steeds achteruit. Ze kiezen voor het gemak en kopen wel de voorgesneden pakjes.”

(Lees verder onder de foto.)

Koffie, thee, snoep en chocolade, Helios in Berchem is niet meteen onder één noemer te vatten. “Wij zijn al sinds het prille begin een conceptstore”, zegt Juliette Mosca, die samen met haar echtgenoot Feliciano De Luca als vierde generatie achter de toog staat. De zaak zit al sinds 1925 in de Berchemse Statiestraat. “Ik kan me eigenlijk niet inbeelden dat koffie het ooit slecht gedaan heeft. Er zijn wel wat veranderingen geweest, uiteraard. Vroeger waren er enkel pads voor opgietkoffie of de ‘Melitta’-opzetfilter. Maar de nieuwe machines waarmee Illy op de proppen kwam, hebben een kleine revolutie veroorzaakt.”

Ze hebben ondertussen alle trends zien passeren, van cups over pads tot opnieuw bonen malen. “Maar wij zien hier vooral veel mensen die op zoek zijn naar iets authentieks en die van vrienden gehoord hebben dat het hier goed is. Wij specialiseren ons dan ook echt in koffie en de uitgebreide uitleg krijg je er gratis bij”, zegt Juliette met een lach. “We hebben ook heel veel soorten – van heel sterk tot de zachte zondagmiddagkoffie – en komen geregeld met iets nieuws. En het voordeel: iedereen heeft ondertussen een eigen machine en die vereisen allemaal een andere soort koffie. Zo’n variëteit heeft een supermarkt gewoon niet.”

Bron: Het Nieuwsblad - Nina Bernaerts