'Er is geen garantie dat alle winkels overleven’

In maart vorig jaar maakte Delhaize bekend dat het de 128 supermarkten die het nog in eigen beheer had, wilde overdragen aan zelfstandige ondernemers. Het leeuwendeel van de Delhaize-winkels werd al uitgebaat door zelfstandigen, maar toch veroorzaakte de beslissing een hevig sociaal conflict. Maar de directie zette door, hoezeer de stakingen ook wogen op de omzet van het moederconcern Ahold Delhaize. Alleen al in het derde kwartaal van 2023 sprak de groep over 61 miljoen euro “herstructureringskosten en daaraan gelinkte kosten door de transformatie in België en andere initiatieven”.

Maandag maakte Delhaize de laatste 21 supermarkten bekend die een nieuwe eigenaar krijgen. Onder die overnemers baten acht mensen al een of meer Delhaize-vestigingen uit. Vijf zijn Delhaize-medewerkers en vier hebben geen verleden bij de retailgroep. Ze zullen de komende weken een opleiding volgen. In 45 van de 128 overgedragen winkels hebben de nieuwe uitbaters het roer al overgenomen, maakte het bedrijf bekend.

“Het gaat sneller dan ik had verwacht”, zegt Gino Van Ossel, retailexpert van Vlerick Business School. Ik had gedacht dat het proces tot twee jaar in beslag zou nemen en dat niet elke winkel een overnemer zou vinden. Maar naar de precieze voorwaarden hebben we het raden. Over elke overname zijn andere afspraken gemaakt en Delhaize communiceert niet over de inhoud.”

De directie van Delhaize is aan de slag gegaan met het laatste voorstel dat ze aan de vakbonden heeft bezorgd en dat door hen is afgewezen. We weten onder meer dat al het personeel behouden blijft. Wat is dan een blinde vlek?

GINO VAN OSSEL: “De inboedel van sommige vestigingen is versneld afgeschreven, waardoor winkels onder de boekwaarde zijn verkocht aan een zelfstandige uitbater. Het is niet ondenkbaar dat voor sommige winkels helemaal niets is betaald. Sterker nog: het valt niet uit te sluiten dat Delhaize sommige overnemers heeft betaald. Het beeld dat sinds het begin leeft dat Delhaize zijn winkels verkoopt, is daarom misschien niet eens correct. Natuurlijk blijft het een voorwerp van speculatie.”
 
Het gaat dan om de zaken die het minst goed draaien, bijvoorbeeld winkels met buitensporig hoge personeelskosten. Hoe moet het verder?

VAN OSSEL: “Zelfstandige uitbaters hebben wel extra instrumenten waarmee ze het tij kunnen keren. Een pas verzelfstandigde winkel bij mij in buurt sluit nu bijvoorbeeld een uurtje vroeger: om 19 uur in plaats van 20 uur. Dat is duidelijk om de personeelskosten te drukken, want na 18 uur worden hoge premies betaald aan het personeel. Dat is typisch een maatregel die alleen een zelfstandige uitbater kan nemen, want vroeger hadden alle supermarkten die Delhaize in eigen beheer had hetzelfde sluitingsuur. Nu kan de uitbater zijn personeelskosten naast zijn omzet leggen en op die manier een beslissing nemen.  

“Een tweede voorbeeld is de zelfkassa. Sommige supermarkten zijn die liever kwijt dan rijk, omdat daardoor meer producten gestolen worden. Nu kan elke zelfstandige supermarkt beslissen die al dan niet aan te bieden. Het is niet voor niets dat zelfstandige supermarkten gemiddeld een hoger rendement halen. Die uitbaters werken voor eigen rekening en dat maakt echt een verschil. De zelfstandige is meer betrokken. Hij of zij is meer commercieel gericht en heeft meer slagkracht om bij te sturen.”

Delhaize pakt uit met de begeleiding die de zelfstandige uitbaters krijgen. Speelt die een belangrijke rol?

VAN OSSEL: “Die begeleiding is op zich niet zo bijzonder, want het gros van het winkelpark van Delhaize werd al beheerd door zelfstandige uitbaters. Met die begeleiding zet Delhaize vooral een proces voort dat al bezig was. Het belangrijkste verschil is dat er nu meer grote supermarkten verzelfstandigd zijn, terwijl voordien vooral kleine winkels een zelfstandige uitbater hadden.

“Bovendien heeft Delhaize toch echt gekozen voor overnemers met ervaring. Een groot deel van de 128 supermarkten is in handen gekomen van bestaande franchisenemers en een ander groot deel is overgenomen door medewerkers van Delhaize. Zij kennen Delhaize door en door. Ten slotte hebben ook de overige uitbaters – een kleiner deel – relevante ervaring in de retail.”
 
Bent u optimistisch over de slaagkansen van die nieuwe zelfstandige winkels?

VAN OSSEL: “Het valt niet uit te sluiten dat sommige winkels niet rendabel kunnen worden gemaakt. Er is geen garantie dat alle winkels zullen overleven. Maar dat de winkels overleven, is wel in het belang van Delhaize. Als er op termijn sluiten, weegt dat op het marktaandeel en de omzet van de groep. Delhaize bezit ook zelf de panden van de verzelfstandigde winkels. Het zal die dus moeten verkopen als een supermarkt sluit."

"Delhaize heeft er heel bewust voor gekozen om zelf het vastgoed te blijven beheren. De supermarktketen wilde natuurlijk absoluut vermijden dat een zelfstandige uitbater ooit een Delhaize zou omvormen tot bijvoorbeeld een Carrefour- of een Aldi-supermarkt. De zelfstandige uitbater betaalt wel de hoogste prijs, mocht een winkel failliet gaan. Hij blijft achter met het sociale passief en met de eventuele leningen die lopen.”

Wat is het toekomstperspectief voor Delhaize zelf? Het is ongetwijfeld in het voordeel van de keten dat de verzelfstandiging zo snel is verlopen?
 
VAN OSSEL: “Absoluut, want Delhaize verandert voor de volle 100 procent in een groothandel en dat maakt de structuur op slag eenvoudiger. Er is niet langer personeel nodig dat het hele winkelnetwerk ondersteunt. Er is enkel personeel nodig dat in rechtstreeks contact staat met de franchisenemers. Ten slotte zal op de hr-afdeling sterk bespaard worden, aangezien Delhaize plots 9.000 personeelsleden minder op de payroll heeft.”
 
Er werd lang door experts over gespeculeerd dat sommige Delhaize-winkels zouden worden omgevormd tot een Albert Heijn. Dat is niet gebeurd.

VAN OSSEL: “Nee, en daar zijn een paar verklaringen voor. Ten eerste is er de hoge gevoeligheid bij het personeel. Als de winkels Delhaizes blijven, is er een zekere continuïteit. Er zijn ook veel Delhaize-getrouwen die de zaken overnemen. Een tweede punt is dat Albert Heijn niet actief is in Wallonië. Dus daar waren die plannen geen optie.”

Van Ossel verwacht dat Delhaize sterk zal bezuinigen, nu de laatste winkels een zelfstandig beheer krijgen. Wilson Wellens van de liberale vakbond ACLVB hoopt dat er snel duidelijkheid komt voor het personeel op de hoofdzetel. Delhaize wil nog geen cijfers kleven op het banenverlies. “We doen er alles aan om het aantal gedwongen vertrekken te beperken”, zegt Delhaize-woordvoerder Roel Dekelver daarover aan Belga.
 
De vakbonden blijven ook kritisch over de verzelfstandiging. Nog volgens Wellens gebruiken sommige overnemers achterpoortjes in de wet, waardoor het personeel tegen minder goede loonvoorwaarden zal werken dan eigenlijk de bedoeling is. “Ik zie dat Delhaize opnieuw drie winkels aan dezelfde overnemer heeft verkocht. Die zal de winkels verdelen over verschillende vennootschappen, waardoor het personeel niet in het juiste paritair comité terechtkomt”, zegt hij.

De ketens met meerdere filialen vallen onder een ander paritair comité (paritair comité 202) dan de kleine zelfstandigen (paritair comité 202.01). Volgens Wellens gelden in het laatste geval regels die financieel minder interessant zijn voor het personeel, bijvoorbeeld bij avond- of zondagwerk. “De mensen zullen dat voelen”, waarschuwt hij. Dekelver benadrukt dat er van inbreuken geen sprake is. “Alles verloopt 100 procent volgens de wet”, verzekert hij.

Bron: Trends