“Zonder overnames waren veel mensen hun job kwijt geweest”

In de lente van vorig jaar braken geregeld stakingen uit in Delhaize-winkels, omdat het personeel vreesde dat een overname door een franchisenemer zou leiden tot slechtere arbeidsvoorwaarden. “Delhaize mag dit niet winnen”, riepen veel werknemers. Maar Delhaize heeft gewonnen. Voor alle 128 winkels werd binnen dit jaar een overnemer gevonden. Hoe kijken het personeel, de overnemers en een expert vandaag op de hele zaak terug?

Chantal Delie werkt in de Delhaize van Deurne-Zuid. Die winkel is in november overgenomen door franchisenemers Wim Vercammen en Kelly Vangeninden. “De werkdruk is in het laatste jaar enorm verhoogd”, zegt Chantal. “Een jaar geleden waren hier 64 werknemers. Nu zijn er dat nog 47. Dat is ook de verantwoordelijkheid van Delhaize zelf, dat mensen die vorig jaar zijn vertrokken, niet heeft vervangen. Maar we hebben nog geluk met onze uitbaters. Want er zijn andere overnemers van Delhaize die 's avonds de winkel een uur vroeger dichtdoen, waardoor het personeel minder betaald krijgt, want het uurloon na 18 uur ligt hoger.”

“De nieuwe uitbaters zijn vriendelijke mensen met wie je kan praten”, zegt Chantal. “Maar een personeelslid moet nu tot acht zelfscankassa's tegelijk in het oog houden. Vroeger waren dat er maximaal vijf. Als er aan al die acht kassa's mensen staan, is het heel hard werken. Onze winkel is nu ook elke zondag open. Ik doe daar niet aan mee, en ik ben ook nooit onder druk gezet om op zondag te werken. Maar mijn collega's die het wel doen, krijgen hetzelfde loon als wanneer ze op een weekdag zouden werken. Vroeger moesten we drie zondagen per jaar werken, en toen kregen we die dagen driedubbel betaald.”

Chantal begrijpt wel dat besparingen nodig zijn. “De personeelskost in onze winkel bedroeg 17,5 procent, terwijl dat in de handel normaal gezien 11 tot 12 procent is”, zegt ze. “Dan weet je dat er iets moet gebeuren. En ik heb zeker niets tegen onze overnemers. Het zijn heel redelijke mensen, en ze nemen hun personeel zelfs gratis mee naar het Schlagerfestival. De werksfeer is goed. Maar door de hoge werkdruk gaan hier zeker nog mensen uitvallen.”

Anik Van den Bosch werkt in de Delhaize in Berchem. Die winkel wordt in september overgedragen aan een zelfstandige uitbater. “Ik heb er een groot probleem mee dat er zwaar op het personeel wordt bespaard, terwijl Delhaize-topman Frans Muller dit jaar alweer een bonus van 6,1 miljoen euro opstrijkt”, zegt Anik. “Wij moeten intussen deels in het donker de trap van de winkel naar de personeelsruimte op gaan, want om kosten voor elektriciteit te besparen, gaat het licht hier sinds kort pas aan als we midden op de trap zijn. Dat is typisch voor het beleid dat Delhaize hier voert.”

Wim Vercammen heeft in november samen met zijn vrouw Kelly Vangeninden de Delhaize in Deurne-Zuid overgenomen. “We versnijden het vlees nu zelf in de winkel, waardoor het verser is”, zegt Wim. “En we bieden ook meer variatie aan, bijvoorbeeld verschillende soorten hesp, zodat de klant kan kiezen. De pistolets worden sinds onze overname gerezen in de winkel. We hebben onze poetsploeg vervangen door iemand die dat vijf dagen per week met een flexi-job doet, en we zijn nu ook op zondag open.”

“Sinds we die veranderingen hebben doorgevoerd, is de omzet duidelijk gestegen. Het zal nog een tweetal jaar duren voor deze winkel winst maakt. Maar we zijn toch al op weg naar een break-even (dus geen winst en geen verlies, red.) .” Wim benadrukt ook dat de werksfeer anders is dan voor de overname. “Vroeger kwamen mensen niet met ideeën. Nu wel”, zegt hij. “En die ideeën zijn heel waardevol. Het zijn vaak dingen waar we zelf niet aan dachten.”

Veel personeelsleden zijn er nog steeds van overtuigd dat de overname van Delhaize-winkels met sociale afbraak gepaard gaat. Wat vindt retailexpert Gino Van Ossel van Vlerick Business School daarvan? “Het klopt dat het nieuwe personeel dat zal worden aangeworven door de zelfstandige uitbaters, een lager loon zal verdienen dan het bestaande personeel”, zegt hij.

“De nieuwe werknemers zitten in een minder gunstig paritair comité. De lonen zijn niet hoog, maar dat komt ook omdat het om laaggeschoolde mensen gaat, en omdat er weinig automatisering is in de sector, waardoor er maar een beperkte stijging is van de productiviteit. Bovendien zouden hogere lonen leiden tot hogere prijzen, waardoor veel klanten hun inkopen over de grens zouden doen.”

“Maar je moet deze situatie wel in een brede context zien”, zegt Gino Van Ossel. “De winkels die Delhaize heeft overgedragen, zijn verlieslatend. Als de operatie niet was doorgegaan, waren veel mensen vandaag dus hun job kwijt geweest, omdat er dan winkels zouden zijn dichtgegaan.”

“Uit meerdere onderzoeken blijkt ook dat de werksfeer bij een franchisenemer vaak beter is dan bij een grote keten. Franchisenemers staan dichter bij hun personeel. Het is dus te eenzijdig om van sociale afbraak te spreken. Het gaat hier ook om een strijd van vakbonden, die bij kleinere franchise­nemers geen vertegenwoordiging hebben, en bij deze operatie van Delhaize daarom een veldslag hebben verloren. De vakbonden zijn nu dus slechter af, voor het personeel geldt niet noodzakelijk hetzelfde." 

Bron: Gazet van Antwerpen