Nieuwe sectoronderhandelingen van start

Net zoals in alle andere sectoren is er ook in de kleinhandel om de twee jaar sociaal overleg. Voor loonsverhoging is er deze keer geen ruimte, maar over tal van andere dingen gaan vakbonden en werkgevers – Comeos en Unizo met Buurtsuper.be – wel onderhandelen. Door het sociaal conflict bij Delhaize, dat 128 winkels in eigen beheer wil verzelfstandigen, willen de bonden nu alles inzetten op de eenmaking van het statuut van alle werknemers in de sector.

Die sector - met naast de voeding ook de niet-voeding - is momenteel een lappendeken aan paritaire comités waar werknemers telkens weer andere loon- en arbeidsvoorwaarden hebben. Er is PC 202 met de grote supermarkten zoals Colruyt, Aldi of Lidl. Maar daarnaast is er ook PC 202.01 waar onder meer de verzelfstandigde AD Delhaizes in zitten. In PC 201 zitten dan weer de bakkers en slagers en de Carrefour Express en Proxy Delhaizes. En dan zijn we nog de PC 311 en 312 vergeten, waarin respectievelijk de niet-voeding zitten en de hypermarkten van Carrefour en Cora. In al die bedrijven gelden andere voorwaarden, lonen en openingsuren.

De drie vakbonden ACV Puls, BBTK en VSOA eisen gelijk loon voor gelijk werk en grijpen de onderhandelingen aan om al die PC’s te laten samensmelten en alle werknemers hetzelfde statuut te geven. Maar daar staan lang niet alle werkgevers voor te springen.

De verzelfstandiging of franchisering is een trend die volgens retailexpert Gino Van Ossel (Vlerick) al jaren bezig is en ook de komende jaren zal worden voortgezet. De grote supermarkten gaan eruit en worden meer en meer vervangen door kleinere, zelfstandige winkels die inspelen op de noden van de consumenten en goed bereikbaar zijn. Laat het nu net die kleine winkels zijn waar de vakbonden niet of weinig aanwezig zijn en waar de arbeids- en loonvoorwaarden dus minder goed zijn dan in de grote ketens. Volgens de liberalen reageren de vakbonden net daarom zo furieus tegen de franchisering: omdat daardoor hun macht wordt beknot. “Het is het scherpst in de voeding, maar de verschuiving is in de distributie al 25 jaar bezig. Het erodeert de macht van de vakbonden, en dat vinden ze niet leuk,” zegt Van Osssel.

Volgens de bonden is het hen alleen maar te doen om de werkomstandigheden van het personeel. Het is de vrees die ook heel sterk in het dossier van Delhaize leeft: dat een verzelfstandiging van de 128 overblijvende winkels in eigen beheer zal leiden tot slechtere voorwaarden voor het personeel. En dat het voorbeeld van Delhaize overal navolging zal krijgen. Door iedereen in de sector dezelfde voorwaarden te geven, kan het tij worden gekeerd.

De drie bonden voerden maandagvoormiddag actie in Brussel en trekken aan hetzelfde zeel: ze willen een uniform statuut voor iedereen in de sector. Dat sommige zelfstandigen tot 14 winkels hebben, dus eigenlijk een grote speler zijn, maar wel van de voorwaarden profiteren die kleinere zelfstandigen genieten, dat stoot bij de drie tegen de borst. Maar hoe ze tot die uniformisering moeten komen, daarover zitten ze niet op dezelfde lijn.

ACV Puls eist voor iedereen meteen het beste statuut, geeft sectorverantwoordelijke Kristel Van Damme aan. “Wij willen het beste voor iedereen en er moet overal eerlijke concurrentie zijn”. De liberale vakbond VSOA is genuanceerder en bewandelt een middenweg. Voor sommigen zal het meer zijn, voor anderen minder. Maar verworven rechten worden niet afgenomen. “Nieuwe voorwaarden zullen sowieso enkel voor nieuwe werknemers gelden. Laten we dit allemaal zonder taboes bekijken en deze historische kans aangrijpen,” zegt Wilson Wellens.

Jan De Weghe (BBTK) is dan weer beducht voor een harmonisatie naar beneden: dat de werknemers met een goed statuut zullen moeten inleveren. Hij wijst erop dat zelfstandigen zich een loonsverhoging van 30 à 40 procent gewoon niet kunnen permitteren.

Opvallend is dat de bonden de grootste werkgever van het land achter zich hebben. Colruyt is immers ook voor een harmonisering van het statuut en het laten samensmelten van al de paritaire comités. Al hoopt de supermarktketen op die manier uiteraard makkelijker te kunnen concurreren met de tegenstanders in de sector.

Het geeft wel aan dat de werkgevers – net zoals de bonden dus – verdeeld zijn over het dossier. Sommige leden van Comeos laten alles liever zoals het nu is, andere zijn meer voor een gelijk speelveld. Al is Unizo alvast tegen één statuut voor iedereen. “Waarom zijn al die paritaire comités er? Om de bedrijven te groeperen die allemaal gelijkaardig zijn en zowel voor de werknemers als werkgevers zo dicht mogelijk tegen de realiteit te kunnen onderhandelen. Anders zullen veel zelfstandigen niet meer kunnen volgen en niet meer rendabel zijn”, stelt Luc Ardies van de UNIZO-organisatie Buurtsuper.be.

Gino Van Ossel verwacht in elk geval niet veel van de onderhandelen. Die gaan de sector niet veel veranderen, meent hij. “De bonden zouden wel eens van een kale reis kunnen terugkeren en hun hand overspelen. Veel actiebereidheid zal er niet zijn bij werknemers die nu een goed statuut hebben. En niet iedereen is overtuigd van de strijd. De doos van Pandora zou dus wel eens snel kunnen dichtgaan”.

Die beginnen maandagavond met een digitale vergadering. De echte onderhandelingen beginnen pas later en zullen minstens nog enkele maanden duren. Nu al liggen er vergaderingen tot begin juli vast.

Ondertussen is het uitkijken naar een nieuwe vergadering bij Delhaize. Dinsdagmorgen om 8 uur zitten de vakbonden en de directie van Delhaize samen rond de tafel met de sociaal bemiddelaar die minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) heeft aangesteld.

Bron: Gazet van Antwerpen