Tomaten uit de serres van Tom Lefevre in Merksplas


Groentevakman

Even buiten Merksplas ligt een glazen dorp. Sinds 2005 is de streek uitgegroeid tot een tuinbouwgebied met in de serres paprika, komkommer en tomaat. We worden verwacht bij Tom Lefevre van Hortipower, één van de grootste tomatenkwekers.

Het verhaal

Tom Lefevre: "Ik kom helemaal niet uit een familie van tuinders. Van opleiding ben ik industrieel ingenieur landbouw en biotechnologie met bijkomende optie tuinbouw. Wat ik zou gaan doen, was vrij open, alles met land- en tuinbouw interesseerde mij, ook serreteelt. (lachend) Eigenlijk ben ik hier in de streek 'blijven plakken' na mijn stage bij glasteler John Vermeiren. Ik was ambitieus en wou een eigen bedrijf. Na veel gesprekken met John - hij had toen net deze grond gekocht en wou vooruit net als ik - besloten we dat het in plaats van elk een klein bedrijf te runnen beter was om samen 1 groot bedrijf uit de grond te stampen. Er kwam nog een derde partner bij, Dirk Van den Plas, en in 2008 startte Hortipower."

"We begonnen van nul. In 2008 bouwden we in een eerste fase een kleine 10 ha aan serres. In 2015 werd er nog 5 ha aangebouwd, samen goed voor 30 voetbalvelden. Van de kantine tot het verste punt in de serre is het precies 1 km."

Naast het verder uitbreiden van de serrecapaciteit van Hortipower, werd ook flink geïnvesteerd in de inpakafdeling. Omdat ook hier samen sterker beter is, zocht men naar een samenwerking met andere telers.

Tom: "Tomeco werd opgericht in 2015. We zijn met een aantal tuinders gaan samenzitten om te kijken of samenwerking kon. Onder Tomeco zitten inmiddels 8 teeltbedrijven, samen goed voor ongeveer een 80ha tomaten. We hebben alles langzaam onder de noemer Tomeco gebracht, zowel productie als afhandeling. We maken deel uit van Coöperatie Hoogstraten, maar we zijn een apart bedrijf met een eigen identiteit. Tomeco is een unieke samenwerking tussen verschillende Belgische tomatentelers, elk met een eigen familiebedrijf en jarenlange ervaring. We delen dezelfde waarden en visie: authentieke kwaliteitstomaten telen in een duurzame omgeving met respect voor de natuur!"

De teelt

In België heb je drie grote serreteelten: tomaten, paprika en komkommers. Tom's leermeester en vennoot John had al tomatenserres en Tom rolde er dan ook gewoon in.

Tom: "Toen we hier begonnen, teelde je in België of trostomaten of vleestomaten. Wij zijn gestart met de gangbare Elite, een trostomaat met grote tomaten, maar ontdekten snel dat de retailers - onze hoofdafnemers - ook 'andere' tomaten wilden. We luisterden naar wat zij wilden en hebben de overstap gemaakt naar andere soorten. De eerste nieuwelingen waren de rode pruimtomaten, gevolgd door een kleurenmix: roze, oranje, gestreepte,... Dan kwamen twee snoeptomaatjes en de robuuste coeur de boeuf."

We lopen door de serres en ik zie een hele waaier aan tomaten van groot tot klein broederlijk naast elkaar in de rijen. Waar komen de zaden/planten vandaan?

Tom: "Wij werken samen met zaadleveranciers die proefkassen hebben in Nederland met honderden soorten nieuwe rassen. We bezoeken deze jaarlijks en gaan op zoek naar een ras dat ons bevalt, qua grootte en vooral qua smaak. Als we iets vinden waarvan we denken dat het potentie heeft, zetten we het eerst heel kleinschalig. Elk jaar hebben wij twintig tot dertig rassen die wij experimenteel telen. Velen vallen af omdat ze toch niet lekker blijken of de kwaliteit tegenvalt. De soorten die we goed vinden, testen we dan nog twee à drie jaar verder voor we ermee naar de supermarkt gaan. Een nieuwe tomaat komt dus pas na vijf tot acht jaar in het groenterek."

Rij na rij na rij, honderden meters ver reiken de stengels naar het serredak. Tom: "Onze planten groeien gemiddeld tussen de 20 en 35 cm per week. Van bloemetje tot rijpe tomaat duurt het 50 à 55 dagen, afhankelijk van het ras. Een plant geeft ongeveer 40 à 45 trossen op jaarbasis in de belichting. Als onze plantjes aankomen zijn ze ongeveer 40 cm hoog en al geënt. Elke tomatenplant, ook die welke je koopt in de tuincentra, zijn enten van verschillende rassen op een wilde tomatenplant. Die groeit heel hard, kan veel voedingsstoffen en water opnemen en is goed bestand tegen ziektes, maar de vruchten die eraan komen zijn... niet te eten. Daarom zaait men een wilde en een gecultiveerde tomaat naast elkaar. Als die allebei opgekomen zijn, wordt de kop van de wilde plant en de wortel van de gecultiveerde afgesneden en wordt die laatste op de wortel van de wilde plant geënt. Het is de aan elkaar gegroeide plant die we hier planten. (maakt een wijd gebaar) In mijn serres heb ik allemaal dezelfde wortels, maar er komen toch andere tomaten aan!"

De serres

Buiten wisselen de buien elkaar af, maar in de serres is het lekker warm. "Bij ons is het met 25° altijd zomer", lacht Tom. Ik ben best onder de indruk van de vele rijen, wat een werk moet dit niet zijn om dit allemaal te planten! Al zie ik... geen aarde.

Tom: "We zetten de planten op blokken van steenwol. Dit gesponnen gesteente is een 100% zuiver materiaal waar geen enkele verontreiniging of besmetting in zit. Op twee dagen is de hele serre door twintig man geplant, inclusief druppelaar voor water en voeding. De blokken hebben als bijkomend voordeel dat we ze op werkhoogte op rekken kunnen plaatsen waardoor er nooit gebogen moet gewerkt worden. Het teveel gegeven water wordt in goten opgevangen en verzameld, we ontsmetten en hergebruiken het. In de moderne tuinbouw stoten we geen meststoffen meer uit!"

We zijn van een 'onbelichte' serre doorgelopen naar een met 'belichting'. Tom: "Met de retail hebben wij jaarafspraken waarbij we het jaar door moeten leveren. Om dit te kunnen, hebben we in een deel van onze serres belichting gehangen. Vroeger viel de productie in januari en februari stil, maar nu is ze continu en... (lacht) zijn er het jaar door lekker gezonde Belgische tomaten."

Het temperatuurverschil is best groot tussen de serres. De planten in de niet-belichte serre zijn ook (nog) een pak kleiner. Tom: "Tomaten moeten warmte hebben, maar vooral veel licht en dat ontbreekt in België in de winter. In de serres zonder belichting stopt de teelt van eind november tot eind december. We maken alles proper en planten in januari jonge plantjes die na twee tot drie maand tomaten geven. Tomaten uit onbelichte serres vallen dus weg van eind november tot begin april. Vroeger lagen er in die periode Spaanse in de winkel. Als de Belgische er terug waren - tot november - vielen de Spaanse weg."

Ik moet de vraag stellen: is dit alles niet ongelooflijk energievretend en milieubelastend? Tom zegt dat hij die vragen verwachtte en neemt ons mee naar het - luidruchtig - kloppende energiehart van het bedrijf. Tom: "Een van de grote argumenten tegen verwarmde serres was het energieverbruik. In de moderne tuinbouw wordt daar echter heel economisch én ecologisch mee omgesprongen. Toen we begonnen in 2008 hebben we gekozen voor een houtverbrandingsinstallatie, later is daar een WKK (warmte kracht koppeling) bijgekomen. Aan de motor die draait op gas hangt een generator die electriciteit produceert waarmee we onze belichtingslampen laten branden. Het teveel steken we op het net. Met het koelwater van de motor verwarmen we de serres en de buizen zijn meteen ook de rails voor onze hoogtewerkers. De CO2 die de motor uitstoot, vangen we op en blazen die via lichte plasticbuizen met hele kleine gaatjes in de serres: planten hebben immers CO2 nodig voor hun fotosynthese. We maken de cirkel dus helemaal rond waardoor onze ‘voetafdruk’ heel klein is."

Van het veld naar de veiling

We zijn enkele automatisch rijdende karretjes gevolgd naar een grote loods waar ze hun tomaten lossen op een lange band met gaatjes. Tom: "Het vuil valt door de band, elke tomaat gaat in een ‘handje’ en verder naar een scanner die hem ronddraait waarbij er twintig foto’s worden gemaakt. Op basis van die foto’s weten we hoe rijp de tomaat is, hoe groot en of ze beschadigd is. De machine verdeelt dan de tomaten, met een uniform product als eindresultaat. (lacht) Zo leveren we de mooi rijpe aan een Belgische retailer en houden de iets oranjere voor Frankrijk omdat die een dag langer op transport zijn."

"Alles gaat heel snel. Tomaten worden besteld, geoogst, naar het inpakcentrum gereden, ingepakt en klaargemaakt voor transport. Wat 's morgens hier geoogst wordt, gaat 's middags naar de veiling waar de klant ze gaat ophalen. De dag erna liggen ze in de winkel. Op de veiling wordt de prijs bepaald en die is voor alle telers gelijk. Dat is de sterkte van het systeem."

De toekomst

Tom: "Dit is geen fabriek, geen lopende band werk. Wij kunnen onze tomaten niet programmeren. Je moet nog groene vingers hebben in de tuinbouw en feeling, maar het geheel is wel industrieel geworden. Sinds we belichting hebben 'moeten' we het jaar rond plukken. Onze planten kennen geen weekends of feestdagen. (brede lach) Maar dat is tuinbouw en dat weet je en het maakt het ook mooi om dat allemaal onder controle te houden."

PRAKTISCH

Weten

Tomaten zijn er in een brede waaier aan vormen van mooi rond tot langwerpig of peervormig en allemaal zijn ze er van single tot tros. Ook in formaat kunnen tomaten sterk verschillen. Je hebt de robuuste vleestomaten en coeur de boeuf, de elegante lange roma's en de kleine kerstomaatjes.

Koop tomaten die stevig in het vel zitten, egaal zijn van kleur en mooi glanzen. Een frisgroen steeltje is een bijkomende versheidindicatie. Laat trostomaten aan hun steel zitten tot gebruik.

Bewaar tomaten buiten de koelkast (op 8 à 10°C) zodat de smaak zich verder kan ontwikkelen. Zijn de tomaten nog wat groen, laat ze dan rustig verder kleuren op een warm plekje in de zon.

Tomaten zijn rijk aan vitamine A, B, en C, bevatten mineralen als kalium, fosfor en kalk en vezelstoffen, caroteen en de antioxidant lycopeen. Ze hebben een gunstige invloed op maag en darmen.

In de keuken

Tomaten eet je zowel rauw als verwerkt. Ze zijn vaste ingrediënten in ratatouille, pizza en pasta. Ze vormen een mooie match met knoflook, ui, basilicum, dragon, aubergine en paprika, maar ook met vis, kip en eieren. Je kunt tomaten verwerken tot tapenade, puree, saus, tomatensap of confituur (!). Kerstomaatjes zijn dan weer makkelijk mee te nemen naar school of het werk en je kunt ze in 1 hap als tussendoortje eten. Het zijn ook prima aperohapjes, al dan niet met een dipsausje. Op spiesjes gestoken - eventueel in combinatie met een stukje courgette - doen ze het goed op de BBQ of in de grillpan. In 2 gesneden vormen ze een kleurrijke toets in salades (pasta, couscous, quinoa, rijst, ...), stoofpotjes en op pizza.

Tomaten kun je ook makkelijk zelf drogen. Het pelletje verwijderen hoeft niet, snijd ze gewoon in plakken, leg ze op een bakplaat bekleed met bakpapier, bestrooi ze met wat grof zout, peper, rozemarijn en tijm en droog ze ca 3 uur in een voorverwarmde oven op 70°C. Als ze naar je aanvoelen droog genoeg zijn, laten afkoelen en bewaren in een afgesloten potje onder een goede zachte olijfolie.

Gerelateerde artikels

Uit liefde voor sla
Aardbeien van bij ons

Teler Jan Jansen & Coöperatie Hoogstraten

Aardbeien van bij ons

3 min.
Thuisverbruik verse aardappelen: +8%

Actueel

Stap voor stap naar meer plantaardige voeding met halfhalf
VDAB Jobbeurs Verkoop & Horeca
Daarom ben ik lid

Kurt Van Turnhout, Alvo Supermarkt Nagels

Daarom ben ik lid

2 min.
cover-van-supermag-feb2024-hr.jpg

Super
MAG 1

SuperMAG nr. 1
Februari 2024

Ledenvoordelen

  • HACCP & Voedselveiligheid
  • Voedingsspeciaalzaken
  • Personeels- en Managementopleidingen
  • Loon- en arbeidsvoorwaarden
  • Franchise
  • Info & advies
  • Andere voordelen

Op de hoogte blijven?

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

We bewaren je gegevens voor een correcte opvolging, meer info in onze privacy policy