Populariteit buurtwinkels stijgt, maar winst nog te laag

Sinds het coronavirus begin 2020 aanmeerde in België kregen de verkoopcijfers van de supermarkten een boost. De horeca lag aan banden en mensen brachten bijna al hun tijd thuis door. Nog altijd liggen de supermarktomzetten hoger dan voor corona. Vooral de honderden zelfstandige supermarkten hebben de wind in de zeilen.

Mensen winkelen door corona meer in hun eigen buurt. Dat is goed nieuws voor lokale supermarkten als AD Delhaize, Carrefour Market en Spar. De winkels worden uitgebaat door zelfstandigen.

Dankzij de hogere verkoop stijgt ook de winst van de zelfstandige supermarkten. Een cruciale barometer die Buurtsuper.be hanteert, is de handelsmarge. Die zet de brutowinst af tegen de omzet, zonder rekening te houden met de energiekosten en de eventuele huur.

De handelsmarge steeg vorig jaar met 23 basispunten naar 20,56 procent. ‘De winst steeg ook omdat de regering begin 2020 een verbod uitvaardigde op kortingen’, zegt Luc Ardies. ‘Al duurde dat verbod niet lang.’

Ook onderaan de rekening dikte de winst aan. De nettowinst van de gemiddelde buurtwinkel verdubbelde net niet tot 163.000 euro. ‘Daar zijn we blij mee, want een hogere nettowinst spekt het eigen vermogen. Dat kan aangewend worden om investeringen te doen’, zegt Ardies.

Die positieve noot betekent niet dat in de sector veel gejuich klinkt. ‘Ondanks corona ligt de handelsmarge lager dan in 2018, toen ze 21,01 procent bedroeg. Dat was vroeger nog meer. De trend op de lange termijn is duidelijk dalend', zegt Ardies.

Hij maakt zich zorgen omdat de winstgevendheid van de zelfstandige winkeliers stilaan in de gevarenzone komt. ‘Om levensvatbaar te zijn moet een supermarkt een handelsmarge hebben van minstens 20 procent. Dat is nodig om te investeren in vernieuwing. Dat gaat over de verfraaiing die winkels na enkele jaren nodig hebben, maar ook over de belangrijker wordende digitalisering.'

'Ik hoor vaker dat zelfstandigen ruim tien jaar nodig hebben om de verbouwing van hun winkel af te betalen. Terwijl een winkel na enkele jaren al opnieuw verfraaid moet worden om relevant te blijven.’

Dat de handelsmarge al een hele tijd in dalende lijn zit, is te wijten aan de stijgende concurrentie. België telt 4.698 supermarkten. Dat zijn er 106 meer dan in 2016. Behalve de historische ketens openden ook nieuwe spelers als Jumbo en Albert Heijn extra verkooppunten.

De toenemende concurrentie leidt tot een grotere onderlinge strijd met kortingen. Onder andere de marktleider Colruyt wees er in de voorbije maanden herhaaldelijk op dat de kortingenstrijd tussen de supermarkten hard oplaait. Dat is volgens heel wat waarnemers het nieuwe normaal. Zowel Albert Heijn (66 winkels) als Jumbo (17) wil over enkele jaren honderd winkels hebben. Ze zetten lage prijzen en kortingen in om klanten weg te halen bij de concurrentie.

Dat is geen goed nieuws voor de zelfstandigen en hun winstmarges. ‘De zelfstandigen moeten die kortingen niet altijd volledig dragen, maar draaien er vaak mee voor op’, zegt Ardies.

Luc Ardies roept de supermarktketens op de zelfstandigen te ontzien en te versterken. ‘De supermarkten moeten hun winst eerlijk delen met de zelfstandigen. Het ontbreekt vaak aan transparantie. Voor de zelfstandigen is het niet altijd duidelijk hoe de supermarkten de tarieven berekenen die ze hun franchisenemers aanrekenen. Dat is in Nederland anders.’ 

De voorman van de zelfstandige winkeliers wijst erop dat de door zelfstandigen uitgebate supermarkten belangrijker worden. Ketens als Delhaize en Carrefour boeken de helft van hun omzet of meer dankzij de bij hun aangesloten zelfstandige supermarkten.

De zelfstandigen hadden in 2020 32,1 procent van de Belgische boodschappenmarkt in handen. Een stijging met 0,7 procentpunt.

Kris Borloo rondt vrijdag het eerste jaar af van zijn nieuwe Spar-supermarkt in Denderwindeke bij Ninove. Eind vorig jaar opende de zelfstandige supermarktuitbater naast zijn oude winkel een nieuwbouwsupermarkt. Die is goed voor 780 vierkante meter verkoopruimte, bijna dubbel zoveel als het vorige pand. Hij investeerde 2,8 miljoen euro.

Dat beklaagt hij zich niet. ‘De uitbreiding is zo’n succes dat we bekijken of we nog kunnen uitbreiden.’ De oude winkel was te klein, oordeelde hij zo’n vijf jaar geleden. Toen hij de kans kreeg zijn gehuurde pand te kopen met de nabijgelegen gronden, aarzelde hij niet. ‘We zweefden al enkele jaren tegen een groeiplafond van zo’n 90.000 euro omzet per week. Vlak na de opening van de nieuwe winkels zaten we aan 140.000 euro.’

Daar zat corona voor iets tussen. ‘Maar ook nu zitten we nog boven 90.000 euro’, zegt Borloo. ‘Ik denk niet dat mensen snel terug naar de grote Carrefours, Colruyts en Delhaizes zullen terugkeren. Ze hebben de buurtwinkel opnieuw omarmd.’ 

Toch vangt Borloo signalen op van collega’s die het moeilijk hebben. Ook voor hem is het geen sinecure zich te verweren tegen het kortingengeweld van de grote ketens. ‘Zelfstandigen moeten inzetten op hun sterkte: verse voeding. Daar boek je de meeste winst mee. De extra ruimte in onze winkel vulden we met extra verstogen. Niet met een meter extra wc-papier, waar Jumbo en Albert Heijn mee braderen.

Bron: De Tijd