“Hoe meer energie je hebt, hoe veerkrachtiger je kan zijn"

De sterke interesse van Elke Geraerts in het onderwerp stamt uit haar doctoraatsjaren. En het heeft haar overduidelijk nooit meer losgelaten. “Tijdens dat doctoraat deed ik onderzoek naar slachtoffers met angst en posttraumatische stress. Het ging over zware topics zoals oorlogen en misbruik. Sommigen van hen gingen een leven lang gebukt onder het trauma, anderen veerden miraculeus recht doorheen hun verdere leven."

"En toen begon ik na te denken. Als mensen die zoiets vreselijks meemaken al terug rechtkrabbelen, dan kan iedereen dat toch? Dat inzicht wilde ik na tien academische jaren vertalen in de praktijk.  Mijn inzichten en onderzoek mochten niet in een ivoren academische toren blijven zitten. Uit dat idee is Better Minds at Work geboren, ondertussen ook weer tien jaar geleden.”

Samen met een 70-tal experten leert Elke hoe een mens veerkrachtiger kan worden. Niet alleen op de werkvloer, maar ook daarbuiten. “Het concept veerkracht gaat voor mij over het omgaan met crisissen en nog specifieker: ons aanpassingsvermogen trainen om mentaal scherp te zijn wanneer er iets heftigs op ons bord belandt."

"Het goede nieuws: iedereen kan veerkrachtig zijn of worden. Soms moet je die reflex enkel nog trainen. Al moet je er wel voor openstaan. Veerkracht is nu eenmaal een mindset. Het leven is geen aaneenschakeling van louter gelukkige momenten. De downs horen er ook gewoon bij. Dat noemen we de leerkuil. In die kuil zit frictie en weerstand, maar net daardoor wil je eruit kruipen en nieuwe dingen leren. Dat is veerkracht.” 

Ook de schakels in de buurtsuper zijn gebaat bij een grote portie veerkracht. Voor Elke start dat proces bij de werkgever. “Als zelfstandige retailer heb je in eerste instantie zélf nood aan veerkracht en flexibiliteit: stakingen, prijsoorlogen, economische uitdagingen, personeelstekorten ... Er zijn crisissen genoeg."

"Het is aan jou als werkgever om een voorbeeld te stellen naar je werknemers toe. De manier waarop jij reageert en voldoende veerkracht aan de dag legt, zorgt voor het principe van leading by example. Neem zélf pauzes om te laten zien dat die normaal zijn, spreek zelf open over gevoelens en problemen binnen de buurtsuper ... Het zijn kleine dingen om het juiste klimaat op de werkvloer te creëren."

"Want het zit echt in die kleine dingen. Als ik zelf in de buurtsupermarkt rondloop hoor ik soms wat geroddel of geklaag onder de werknemers. Niet abnormaal, maar dan zit het misschien op een hoger niveau wat scheef? Het is alleszins geen ideaal klimaat om veerkrachtig in te worden. Het is daarom van groot belang dat je het juiste voorbeeld stelt als rolmodel.”

Of je thema’s zoals welzijn en veerkracht het best opneemt in het beleid op papier? Elke ziet de meerwaarde zeker en vast wel. “In tijden van stress schiet een mens in een soort van primitieve reactie. De fight-flightmodus van  de oermens. Let maar eens op hoe snel je meegezogen wordt in een negatieve sfeer. Dan is het een kwestie van de juiste handvaten te gebruiken om de situatie te ontmantelen en positief en veerkrachtig op de werkvloer te staan."

"Dat kan door sensibilisering door externe partijen, zoals we bij Better Minds at Work doen. Daardoor kijk je met een andere bril naar je eigen werkvloer. En je moet natuurlijk ook de juiste profielen aanwerven. Mensen die niet kiezen om mee te gaan in negatieve spiralen, maar door hun veerkracht net uit dat patroon willen breken. Die heb je broodnodig op de werkvloer.”

Binnen het thema veerkracht, bots je vrij snel op de nood aan een goede work-lifebalance. Ook in buurtsupers geen makkelijk verhaal met lange dagen en weekendwerk. Hoe werk je nu aan die balans? “Het begint voor mij bij de werknemer die de werkplek als een leuke plaats ziet, een plek waar je graag bent. Als je daar al je energie kan uithalen om die thuis om te zetten in leuke momenten met familie en hobby’s, dan maakt het zelfs niet zoveel meer uit hoe je de work-lifebalance precies indeelt."

"In deze tijd zie je eigenlijk dat die balans niet meer zo strikt gescheiden is als we aanvankelijk dachten dat nodig was. Als je aan buurtsupermedewerkers vraagt wie ze zijn, dan zal hun jobfunctie hoogstwaarschijnlijk in de eerste minuut vallen. Hoe sneller je die twee werelden met elkaar kan verbinden, hoe meer energie je uit je werkdag haalt. En dat mes snijdt aan twee kanten: zowel de werkgever als werknemer moet van de werkvloer een plek maken waarin ze zichzelf kunnen en mogen zijn.”

Hoe het dan met Gen Z zit? “Dat is een ander verhaal”, geeft Elke mee. “Natuurlijk even nuanceren: ik spreek niet voor een volledige generatie. Maar het is wel zo dat de jeugd van vandaag door andere klemtonen in hun opvoeding, andere dingen verwachten van hun job. Een groot deel is vrij beschermend opgevoed in redelijke welvaart. Voor hen is werken soms ook gewoon rekken vullen, de kassa bedienen en dan de deur achter je dicht trekken. Gen Z’ers zullenhoogstwaarschijnlijk in die eerste minuut niet van de daken schreeuwen dat ze bij een buurtsuper werken, maar eerder andere eigenschappen aanhalen."

"Ze spreken wél terug over een striktere work-lifebalance en het afkoppelen van de werkdag. Het is aan de werkgever om zich bewust te zijn van die verschillen tussen generaties. Elke werknemer is anders. Diversiteit en inclusiviteit zijn daarbij ook belangrijk.”

Veerkracht hangt samen met onze energielevels. Hoe meer energie je hebt, hoe veerkrachtiger je kan zijn in conflictsituaties. “Vaak hoor je mensen vertellen dat ‘hun licht van de ene op de andere dag uitging’ bij bijvoorbeeld een burn-out. Maar dat gebeurt dus niet van maandag op dinsdag, hé. Ons lichaam en ons brein geven heel wat signalen van stress of naderend onheil. Het is heel belangrijk dat je als werkgever zelf die symptomen van het leeg-lopen van je ‘energiebatterij’ herkent. Zo wordt het makkelijker om die bij werknemers preventief te constateren. Door op tijd in te spelen op gedragsveranderingen, vermijd je erger.” 

“Concreet zie je bijvoorbeeld dat de energiebatterij van een medewerker van groen naar geel, oranje en rood verschuift wanneer iemand geen focus meer heeft, moeilijk kan inspelen op onverwachte situaties, schuldgevoelens krijgt of collega’s dingen gaat verwijten. Het zijn loeiende alarmbellen die schreeuwen om actie. Terug naar die groene, opgeladen en veerkrachtige batterij.”

Elke en haar team blijven niet enkel binnen de Belgische landsgrenzen om hun expertise rond welzijn, leiderschap en talentontwikkeling op het werkveld los te laten. “Het is heel inspirerend om te zien hoe andere culturen omgaan met veerkracht. Een sessie in Japan verloopt bijvoorbeeld helemaal anders dan hier in België. Als het over grenzen stellen gaat, kijken ze vreemd op in Japan. Daar volgen ze vooral hun baas zonder veel na te denken. Dat heb je hier minder."

En toch zie ik wél een rode draad doorheen alle landen waar we zijn geweest: de stress op het werk, het gebrek aan focus omdat we op automatische piloot werken, dag in dag uit doorgaan zonder stoppen ... Dat zijn elementen die in elke cultuur voorkomen. Net omdat het een topic is dat in veel sectoren, culturen en werk nemers verweven zit, mag het gerust een stuk hoger  op ons prioriteitenlijstje komen.”