Bijzondere mix tussen authenticiteit en vernieuwing

Het Barcelona van twintig jaar geleden. Zo wordt de Portugese hoofdstad vandaag omschreven. Populair in Europa en ver daarbuiten, want dankzij haar geografische ligging tegen de Atlantische oceaan vormt ze de dichtstbijzijnde Europese stad voor Amerikanen. Lissabon trekt dan ook heel wat jonge start-ups aan en dat creëert een smeltkroes van creatieve invloeden. Denk: architecten en grafische vormgevers, maar ook kledingzaakjes en nicheboetiekjes met een oog voor duurzaam-heid. Tel daarbij nog de rijke geschiedenis van ontdekkingsreizigers en inheemse producten en je krijgt een bont allegaartje aan indrukken.

Hoewel Lissabon jaarlijks 13 miljoen toeristen lokt, telt de kleine stad nog geen 600.000 inwoners. Dat maakt ze bijzonder behapbaar en makkelijk te voet te doorkruisen. Voor wie er toch tegenop kijkt om voortdurend een van de zeven heuvels te beklimmen, is er natuurlijk het nostalgische trammetje. Vanuit een van de miradouros krijg je een adembenemend uitzicht op de stad en dat wordt nog aan lokkelijker met een fris Super Bock-biertje erbij. En dat is nodig want het klimaat is hier zacht en de nachten zwoel. Daardoor is het een ideale stad om het hele jaar door te bezoeken.

Nog voor we goed en wel uitgepakt zijn, belanden we al op restaurant en niet bij de minste. Pal in een van de oudste en steilste wijken van Lissabon bevindt zich Cantinho do Avillez, een casual bistro van Portugals meest gerenommeerde chef: José Avillez. Zijn vlaggenschip, Belcanto, behaalde als eerste restaurant in Lissabon twee Michelinsterren en prijkt bij het ter perse gaan van dit artikel op de 46ste plaats in het befaamde lijstje van The World’s 50 Best Restaurants.

In zijn Cantinho serveert hij echter op een toegankelijke manier de hedendaagse Portugese keuken in de vorm van bijvoorbeeld een tempura van groene bonen met tartaarsaus – beter bekend als visjes uit  de tuin – of een machtige crème brûlée met sinaasappel en vanille. 

Voldaan trekken we richting A Vida Portuguesa, een schattig winkeltje boordevol artisanaal gemaakte spullen, lokaal gemaakt in Portugal en zorgvuldig gecureerd door een trotse  lokale journalist. “Wat opvalt zijn de kleurige verpakkingen en de mooie esthetiek”, zegt Philippe Serraes van Spar Kalken luidop. “Ook bij AD Delhaize in Knokke-Heist zetten  we in op producten gemaakt in de buurt, voor die extra couleur locale”, pikt Benoit Lips in. 

Diezelfde nationale trots zien we ook terug bij onder meer Futah, een merk van kleurige strandlakens en beach wear ontstaan uit de Portugese surfscène dat enkel werkt met duurzaam geproduceerd katoen. Bij Embaixada gaan ze zelfs nog een stapje verder. Daar kreeg een voormalig paleis een nieuwe invulling als conceptstore voor onbekende, creatieve merken. Algauw rijst echter de vraag of al die creatieve concepten wel winstgevend zijn. 

“En laat dat nu net ook zo’n toegevoegde waarde zijn aan zo’n inspiratiereis”, vertelt Lode Vande Vyvere van delicatessenzaak en shop in shop-concept Mr. Georges. “Zo’n reis trekt je uit je dagdagelijkse zaken en brengt je in contact met gelijkgestemden. Daar leer ik telkens het meest uit.” Maar zo’n geanimeerd debat gaat natuurlijk net een tikkeltje makkelijker met een wijntje bij Senhor Uva en aansluitend in het Portugese instituut Solar dos Presuntos, een traditioneel restaurant bekend om zijn seafood.

Gek genoeg behoorde Belém oorspronkelijk niet tot Lissabon. Vandaag is de kleurrijke wijk naast de Taag echter een niet te missen onderdeel. Dat start al bij MAAT, Museu de Arte, Arquitetura e Tecnologia, het indrukwekkende gebouw vormt een ware eyecatcher en steekt in zijn witte glorie prachtig af tegen de blauwe rivier. De tegeltjes knipogen trouwens naar de charmante azulejos, die tal van oude gevels sieren in Portugal. 

Na een deugddoende wandeling langs het water houden we halt bij de winkel die het belangrijkste exportproduct van Portugal maakt – Cristiano Ronaldo buiten beschouwing gelaten. Het recept van de Pastéis de Belém vormt al sinds 1837 een goed bewaard geheim en proeft toch net iets anders dan de Pastéis de Nata die we overal tegenkomen. In de gelagzaal toont een van de obers ons hoe je kaneel over de nog lauwe pastéis hoort te strooien.

“De passie waarmee die man zijn verhaal vertelt, is begeesterend”, vertelt Lode Vande Vyvere. “Ook het feit dat ze erin slagen om het recept van dit gebakje al zo lang geheim te houden is geweldig op marketingvlak. Het maakt hen exclusief. Ook in ons vak heeft storytelling een enorm grote waarde. Gepassioneerd personeel vinden is niet altijd evident, maar je kan ze er ook steeds voor opleiden waardoor je het verschil maakt. Als klant ben je meteen mee. Je ziet én gelooft dat dit product fantastisch is.”

Ook al staat Lissabon niet meteen gekend om de meest vooruitstrevende supermarktconcepten, de zuiderse stad houdt wel de vinger aan de pols op het vlak van beleving.  Zo ontstond in Lissabon het initiatief om de allereerste Time Out Market te openen, een food market met de beste restaurants uit de hoofdstad aangeraden door het gelijknamige magazine. Intussen volgden al heel wat  steden wereldwijd. 

Met LX Factory werd in 2008 een verloederd fabrieksterrein dan weer nieuw leven ingeblazen door een aantal jonge ondernemers. Op 23.000 m2 werd een soort ministad gecreëerd met kledingwinkels en restaurants. De graffiti op tal van muren herinnert Frederic Van Landeghem, uitbater van enkele Carrefour Market-winkels in het Gentse, plots aan zijn samenwerking met een illustrator die de productmarkering in zijn supermarkten op gelijkaardige wijze heeft vormgegeven. De foto’s worden enthousiast gedeeld in ons WhatsApp-groepje.

Net zoals elke grote stad, breidt ook Lissabon uit. Een van de nieuwste, hippe wijken is Alvalade met platenwinkeltjes, gezonde pizza’s en nicheboetiekjes. Maar ook specialty coffeebars en een heuse zuurdesembakker Isco Pão e Vinho zien er het levenslicht. Almaar meer jongeren trekken hier naartoe omdat de huizen er nog betaalbaar zijn en dat creëert op zijn beurt een nieuwe wervelwind.

“Wauw, dit is een ongelooflijk boeiende buurt”, zegt Annick Van de Steene van Spar Aalter. “Je ziet het hier echt openbloeien.” En ook dat vormt een wezenlijk onderdeel van een inspiratietrip, een manier om je creativiteit weer te laten stromen: samen ontdekken, op pad gaan en een stad op je laten afkomen.

Voor onze ultieme afsluiter – een cocktail op het dakterras van ons hotel Mama Shelter – stoppen we nog bij Continente Labs, een pilootproject van 150 m2 binnen Portugese supermarktketen Continente. Het vormt de allereerste kassaloze supermarkt in Portugal waarbij camera’s en sensoren het gedrag van de consument monitoren. “Boeiend”, zegt Lode Vande Vyvere. “Maar of het een vooruitgang is weet ik niet, want wat ik net zo kenmerkend vind aan Lissabon is de vriendelijkheid van de mensen. Het is net van hun trots en passie dat we nog heel wat kunnen leren.”