Supermarkten eisen lagere prijzen van hun leveranciers

In de herfst gaan naar jaarlijkse gewoonte de supermarkten aan tafel zitten met hun leveranciers om te onderhandelen over de aankoop­prijzen voor volgend jaar. De winkelketens dringen bij hun leveranciers aan op ‘licht’ lagere prijzen, geven onder andere Colruyt en Carrefour aan. Delhaize laat net als Aldi en Lidl niet in zijn kaarten kijken, maar vroeg zijn leveranciers afgelopen zomer al om kortingen.

Die vraag komt na een woelig jaar. Een jaar geleden ontstonden conflicten tussen supermarkten en leveranciers. Daarbij weigerden supermarkten geregeld nog producten af te nemen van sommige leveranciers, waardoor lege rekken ontstonden. De reden was de torenhoge inflatie van 11 procent, die ontstond na het begin van de oorlog in Oe­kraïne. Leveranciers wilden hun prijzen verhogen, maar de supermarkten stonden op de rem.

Sommige leveranciers ­waren volgens hen te gulzig en bovendien waren de ketens op hun hoede vanwege de onderlinge concurrentie, die de voorbije jaren verhevigde door de opkomst van Albert Heijn, Intermarché en Jumbo.

Een jaar later is de situatie helemaal anders: de algemene inflatie daalde in september naar 2,4 procent. Sommige grondstoffen zijn fors goedkoper geworden. Zo is zonnebloem­olie zo’n 40 procent goedkoper. De ketens willen boter bij de vis, maar botsten al op een muur bij de producenten.

‘We hebben de meeste prijslijsten ontvangen van de producenten en geen enkele stelde een prijsdaling voor’, zegt Geert Roels, de aankoopdirecteur van Colruyt Group. ‘Ook wij verwachtten deflatie, maar het lijkt de andere kant uit te gaan’, zegt Carrefour-woordvoerster ­Regine Van Tomme. 

De situatie ligt gevoelig bij de producenten. AB InBev, ­Coca-Cola, La Lorraine en andere grote producenten willen niet ingaan op vragen of houden zich op de vlakte. Peter ­Vermeiren, de CEO en mede-eigenaar van de speculaasbakker Vermeiren, is een van de weinigen die wil uitleggen waarom zijn bedrijf aanstuurt op stabiele prijzen en tariefverhogingen.

‘Onze winstmarges liggen nog altijd lager dan voor de coronacrisis. Vorig jaar hebben we onze prijzen globaal opgetrokken met 10 procent, maar eigenlijk hadden we nood aan 15 procent.’ Vermeiren erkent dat veel grondstoffen goedkoper zijn geworden, maar merkt op dat een aantal nog altijd fors duurder is dan voor 2020.

‘Voor elektriciteit betalen we meer dan dubbel zoveel als toen. Voor margarine geldt hetzelfde. Tarwebloem kost ons nu 400 euro per ton, tegenover 300 euro begin 2020. Ook de loonkosten liggen mede door de automatische loonindexering hoger dan voorheen.’

De ondernemer zal de supermarkten prijsverhogingen vragen, al is hij gematigd over zijn kansen. ‘Het zal eerder uitdraaien op een status quo. Het zal nog meerdere jaren vergen om opnieuw aan onze oude winstmarges te raken.’ Toch blijft Vermeiren niet bij de pakken neerzitten. ‘In absolute cijfers is onze winst wel gestegen. Dat komt omdat we onze prijzen minder hard hebben verhoogd dan onze concurrenten, waardoor we klanten en volume wonnen.’

Meerdere bedrijven zitten in dezelfde situatie als Vermeiren, valt te horen bij Fevia, de Belgische federatie van voedingsbedrijven. ‘Ze hebben hun kostenstijgingen van begin 2022 pas in 2023 kunnen doorrekenen en dat slechts gedeeltelijk’, zegt woordvoerster Aurelie Gerth. Ze wijst ook op nieuwe kosten die op de bedrijven afkomen. ‘Zo komt er vanaf volgend jaar een nieuwe taks voor zwerfvuil. Die kost de producenten jaarlijks 114 miljoen euro. Wat gedeeltelijk doorgerekend moet worden.’

Colruyt zegt erop te rekenen dat de aankoopkosten globaal ‘licht’ zullen dalen, al hangt alles af van de leverancier en zijn product. ‘Op de vraag voor een prijsverhoging van producten waarvan de grondstoffen duurder zijn geworden - bijvoorbeeld suiker en cacao - reageren we anders dan op een verhoging voor yoghurt, want de melkprijzen zijn fors goedkoper geworden’, zegt Roels.

Hij erkent dat sommige bedrijven - zoals Vermeiren - winstmarge verloren hebben, maar ziet ook meer opportunistische producenten. ‘Zij verhoogden hun prijzen vorig jaar aanzienlijk en hun volumes leden er amper onder. Er zit nog rek op hun prijzen, vinden ze, en daarom willen ze hun prijzen nog eens opslaan. Daar zijn wij het niet mee eens.’

Roels wijst erop dat sommige producten historisch fors goedkoper zijn in de ons omringende landen. ‘Het prijsverschil dreigt op te lopen, waardoor Belgen nog meer in het buitenland zullen winkelen. Daarnaast loopt ook het prijsverschil met de huismerken verder op.’ Een aantal huismerkproducten zijn bij Colruyt sinds de zomervakantie goedkoper geworden. De prijs voor melk daalde bijvoorbeeld met 9 procent, die van confituur 7 procent.

‘Mensen schakelen over van nationale naar huismerken’, zegt Roels. ‘Het fenomeen is al langer bezig en mag niet uit de hand lopen. Voor ons is het belangrijk dat de merken populair blijven. Merkproducten zijn bij uitstek het middel om onze klanten te tonen dat wij de goedkoopste zijn. Merkproducten zijn in elke winkel dezelfde. Huismerkproducten kunnen daarentegen evenveel kosten bij onze concurrenten, maar pakweg de huismerkchips van onze concurrent kan een slechtere kwaliteit hebben.’

De voedingssector weerlegt dat ze te gretig is. ‘Weinig of geen fabrikanten hebben hun winstmarges van vroeger teruggevonden in België’, zegt Gerth van Fevia. ‘Dat komt door de hoge kostenstructuur in ons land en de grote concurrentie tussen de supermarktketens. Albert Heijn verkoopt zijn producten in België gemiddeld 14 procent goedkoper dan in Nederland, bleek recent nog uit onderzoek van Test-Aankoop.’

De gesprekken worden verder bemoeilijkt omdat sommige leveranciers hun prijs niet voor een heel jaar willen vastleggen. Ze willen de vrijheid hebben ze in de loop van het jaar verder te verhogen. ‘Daar zijn we vorig jaar uitzonderlijk mee akkoord gegaan vanwege de volatiele situatie, maar die is er nu niet’, aldus Roels.

‘Bedrijven die niet met een voorstel voor een jaarcontract komen, sturen we weg met de boodschap hun huiswerk opnieuw te maken.’ De gesprekken verlopen dit jaar dus even pittig als vorig jaar. ‘Misschien nog pittiger dan toen’, zegt Roels. ‘Vorig jaar was er nog veel wederzijds begrip door de uitzonderlijke omstandigheden en werd elkaar meer gegund.’

Ook Carrefour zegt dat de gesprekken dit jaar ‘niet evident’ zullen zijn. ‘We zijn zeer waakzaam, want we rekenen erop dat de leveranciers van nationale merken de verminderde consumptie nieuw leven inblazen’, zegt Van Tomme. Leveranciers beschouwen de boodschap van de supermarkten vooral als een strategische zet, om de druk op te voeren.

Een groot consumentengoederenbedrijf, dat anoniem wil blijven, verwacht dat de supermarkten de druk in de komende maanden nog zullen opvoeren door producten van bekende merken uit het schap te bannen. ‘Zo dwingen ze niet alleen het geviseerde bedrijf op de knieën, maar sturen ze een waarschuwingssignaal naar andere producenten.’

De vraag rijst of de supermarkten hun voornemen in de praktijk kunnen omzetten. Na prijsverhogingen verlagen bedrijven zelden hun prijzen. Een wetmatigheid die ook nu terug te zien is in de reactie van de leveranciers. Het fenomeen van ‘sticky prices’ kan alleen worden gecounterd door harde concurrentie. ‘Het is inderdaad zelden dat prijzen op grote schaal naar omlaag gaan’, zegt Roels van Colruyt. ‘Maar de situatie van de jongste jaren is uitzonderlijk, dus wij geloven dat het nu wel kan.’

Dan rest nog de vraag waar het geld dat de ketens denken uit te sparen naartoe gaat. Naar hun winstmarges, die de voorbije jaren fors daalden? Of belanden ze in de vorm van kortingen en permanente prijsverlagingen toch bij de consument?

‘Ik heb geen glazen bol en Colruyt is geen prijszetter’, zegt Roels. ‘Het volgt de prijzen van zijn sectorgenoten. Maar ik denk dat de kans klein is dat de supermarkten wat ze uitsparen in eigen zak zullen steken. Er zijn liefst drie uitdagers in de Belgische supermarktsector. Intermarché, A lbert Heijn en Jumbo moeten marktaandeel winnen als ze ooit winst willen maken in België. Dat doen ze allicht door uit te pakken met lage prijzen.’

Als zijn voorspelling uitkomt, zullen de supermarkten en de leveranciers nog even zwarte sneeuw zien. Maar de consument zal een goede zaak doen dankzij de concurrentie.

Bron: De Tijd