Op amper 3 minuten rijden heeft iedereen een supermarkt in de buurt, waarom blijven er dan nog steeds meer nieuwe opengaan?

“De markt is verzadigd. Er is een waanzinnige wedloop aan de gang om steeds meer supermarkten te openen,” zegt Luc Ardies van Buurtsuper.be, de vereniging van zelfstandige supermarktuitbaters. Volgens hem verkeert een kwart van de winkels al in financiële moeilijkheden. “Vooral kleine buurtwinkels die niet de nodige verkoopvolumes halen, zijn kwetsbaar.”

Cijfers van RetailSonar, gespecialiseerd in het verzamelen van marktdata en het analyseren van klantgedrag, tonen aan dat België momenteel 4.909 supermarkten telt. Dat komt neer op één supermarkt per 2.409 inwoners – een beduidend hogere dichtheid dan in Nederland (1 per 2.750 inwoners) of Frankrijk (1 per 4.530 inwoners).

Vlaanderen is nog meer verzadigd. “Bijna elke Vlaming woont op minder dan drie minuten rijden van een supermarkt,” weet Dieter Debels, oprichter en CEO van RetailSonar. Door de hoge bevolkingsdichtheid en economische welvaart hebben de vijf grote nationale spelers, Colruyt, Delhaize, Carrefour, Aldi en Lidl, hier een zeer dicht netwerk. De gevestigde waarden worden de jongste jaren bovendien extra uitgedaagd door de Nederlandse nieuwkomers Albert Heijn en Jumbo.

De concurrentie is het hevigst in de dichtbevolkte grootsteden. Een Antwerpenaar hoeft zich gemiddeld slechts twee minuten te verplaatsen om in een voedingswinkel te staan. “Maar ook in de economische clusters buiten de stad zijn nieuwe warenhuizen amper nog rendabel,” aldus Debels. Het sprekende voorbeeld van marktverzadiging is volgens hem te vinden in de Limburgse fusiegemeente Pelt. Daar vind je nagenoeg alle supermarktketens op wandelafstand van elkaar. Pelt telt niet alleen de grote ketens, Colruyt, AD Delhaize, Proxy Delhaize, Albert Heijn, Aldi, Lidl, Spar en Jumbo, maar ook Alvo en twee lokale supermarkten. Enkel Carrefour ontbreekt daar. Die vertrok in 2019 wegens onrendabiliteit.

De concurrentie in het Belgische supermarktlandschap vertaalt zich dus niet alleen in een strijd om de huidige klant, maar ook in een race om toekomstige groei. Elke keten heeft zijn strategie en ambities voor de komende jaren, zo blijkt uit navraag. “Om dichter bij de klant te staan, zetten alle ketens in op kleinere stads- en buurtwinkels,” aldus Dieter Debels.

ALBERT HEIJN (83 winkels) De Nederlandse keten heeft de ambitie om een top 3-speler in Vlaanderen te worden, na Colruyt en Delhaize. “Om dat te realiseren, hebben we een groter winkelnetwerk én online groei nodig”, zegt woordvoerder Ann Maes. Eerder werd de hoop uitgesproken om op termijn naar 100 supermarkten te groeien. Een datum zet AH niet op nieuwe openingen. Maar volgens de woordvoerster komen er naar alle waarschijnlijkheid dit jaar nog vestigingen bij.

LIDL (302 winkels) De hard discounter heeft een langetermijnambitie uitgesproken om tegen 2038 nog een 80-tal nieuwe winkels te openen. “Om die reden bouwen we een extra distributiecentrum in Herentals.”

CARREFOUR (707 winkels) De Franse keten telt na Delhaize de meeste vestigingen in ons land en ziet vooral groeimogelijkheden voor haar gemakswinkel Carrefour Express.

ALDI (445 winkels) De Duitse discounter bekijkt eveneens continu of het zijn winkelnetwerk verder kan optimaliseren. “We openen niet alleen nieuwe winkels, maar vernieuwen ook bestaande winkels waar nodig.” In 2025 kwamen er al drie nieuwe Aldi-filialen bij. Later dit jaar openen er nog nieuwe vestigingen in Oosterzele en Anderlecht.

COLRUYT (254 winkels) De marktleider blijft zijn voedingswinkelpark gestaag uitbreiden. De ambitie voor het afgelopen boekjaar 2024/25 was 8 nieuwe winkels. Volgende week worden de nieuwste jaarcijfers met ook de aangepaste groeiambitie publiek bekendgemaakt.

OKAY (169 winkels) De buurtwinkelformule van Colruyt Group ziet in België potentieel voor minstens 250 vestigingen. De ambitie is om versneld te groeien in Gent, Antwerpen, Brussel en de centrumsteden.

BIO PLANET (35 winkels) De Colruyt-specialist in biologische voeding en ecologische producten ziet in België en Luxemburg samen een potentieel van ruim 50 winkels.

DELHAIZE (1.069 winkels) De keten met de leeuw heeft momenteel al het grootste aantal vestigingen in ons land en daar komen binnenkort nog de 325 overgenomen buurtwinkels van Louis Delhaize bij. De mededingingsautoriteit buigt zich nog over de overname, maar Delhaize hoopt deze eind dit jaar te kunnen afronden. Daarnaast bekijkt het naar eigen zeggen “steeds de mogelijkheden om nieuwe winkels te openen. Dit om in een optimaal winkelnetwerk in de buurt van onze klanten te kunnen voorzien”, duidt woordvoerder Sarah De Meester. “Dat lokale en die nabijheid zitten nu eenmaal in ons DNA.”

JUMBO (42 winkels) De Nederlandse keten opperde ooit de doelstelling om tegen eind 2025 een netwerk van 50 winkels in België te hebben. Dat zal niet meer lukken. Sinds januari opende de supermarktketen winkels in Boom, Tienen en onlangs in Genk en Maasmechelen. Later dit jaar volgen nog openingen in Menen en Beringen. Op langere termijn is het de ambitie van de groep om door te groeien naar 100 vestigingen.

“De Belgische supermarktsector is vandaag duidelijk een verdringings- en overlevingsmarkt,” stelt Debels. En de strijd om de gunst van de consument spitst zich niet alleen toe op prijs, maar ook op nabijheid, weet Luc Ardies. “Tegelijk met de opkomst van e-commerce in het supermarktlandschap is er een groeiende vraag naar zeer lokale winkels, vooral in stedelijke centra. Om dichter bij de klant te staan, zetten alle ketens in op kleinere stads- en buurtwinkels.”

De dagelijkse, verse aankopen en de aankopen onderweg worden almaar vaker in de buurtwinkel gedaan. “Consumenten met weinig tijd zoeken naar handige, snelle winkelopties in hun directe omgeving,” kadert Debels. “Boodschappen doen moet gemakkelijk, snel en gebruiksvriendelijk verlopen.” Vooral de opmars van Carrefour Express valt hem op. “Maar ook Proxy Delhaize en de buurt- en stadswinkelformules Okay en Okay Compact spelen hierop in door kleinere winkels te openen die zich richten op verse, lokale producten en een snelle winkelervaring.”

Kleine zelfstandige winkeluitbaters van zulke ketens moeten soms wel aan schaalvergroting doen, legt Ardies uit. “Sommigen moeten wel een extra winkel openen om voldoende verkoop te kunnen draaien zodat het leefbaar blijft.” Maar ook de grote spelers hebben echt omzet nodig, en bijgevolg ook meer winkelpunten, om de gedaalde marges te compenseren. Daarnaast is er nog een reden waarom er in het verzadigde landschap supermarkten blijven bijkomen: marktbezetting. “De ‘grote jongens’ willen niet meemaken dat een locatie in handen van de concurrentie komt,” aldus Ardies.

Hoewel de ruimte voor nieuwe vestigingen schaars is, blijven er volgens Debels strategische kansen bestaan. “Meer bepaald in kleinere gemeenten zonder lokaal aanbod kunnen nieuwe buurtwinkels winstgevend zijn. Een voorbeeld van een lokale blinde vlek is het Limburgse Gruitrode. Daar is nu enkel een Spar Express. Nog een buurtwinkel, bijvoorbeeld een Carrefour Express, zou er het verschil kunnen maken, zowel voor de retailer als de lokale gemeenschap.”

Buurtsuper.be wijst daarbij wel op de kwetsbare positie van vooral de kleinere formules. “De zelfstandige uitbater neemt het risico, niet de centrales zoals Carrefour of Delhaize. Onze jaarlijkse rendabiliteitsstudie wijst uit dat bijna één op de vijf kleine zelfstandigen vorig jaar verlies leed,” zegt Ardies. “De kleinere buurtwinkels moeten het vooral hebben van hun ligging en passage, en betalen hierdoor een hogere huurkost, wat een belangrijke impact heeft op hun winstgevendheid. Franchiseformules moeten hun handelsmarge, wat de verkoper aan een artikel verdient, structureel verhogen, anders zullen winkels de komende jaren de deuren moeten sluiten.”

Bron: Het Laatste Nieuws