In Nederlandse supermarkten kost eten plots meer dan bij ons

Een pot appelmoes van de Nederlandse conservenfabrikant HAK kost bij Albert Heijn in Nederland 1,69 euro. Exact dezelfde bokaal kost bij een Belgische AH-vestiging 0,99 euro. Bijna de helft van de prijs. Anderhalve liter cola van Coca-Cola bij diezelfde supermarktketen kost in Nederland 2,69 euro en in België 2,25 euro.

Jarenlang schreven Belgische kranten over Vlamingen die over de grens gingen winkelen. Een volle winkelkar in Nederland was beduidend goedkoper dan in België. Die tijd is voorbij. "Dat is sinds vorig jaar gekeerd en dat heeft te maken met de intense prijsconcurrentie in België, waardoor de voedingsinflatie lager lag dan in Nederland", zegt Vlerick-docent Gino Van Ossel. "Twee jaar geleden was België nog het duurste land in de regio."

Er was bij ons decennialang een stabiele marktsituatie doordat Colruyt marktleider was én de laagste prijs garandeerde. Daardoor wilden anderen niet onder die prijs van Colruyt zakken. Dat bevroren machtsevenwicht werd doorbroken door de komst van prijsbrekers als Albert Heijn, die door een lichtere kostenstructuur die concurrentie wel aandurfden. Hyperinflatie zorgde er ondertussen voor dat consumenten prijsbewuster winkelden, Colruyt ging agressiever in de markt staan en concurrenten Delhaize en Carrefour, die niet per se voor de laagste prijs gaan, stapten mee in die prijzenslag.

Toch is er ook nog wat anders aan de hand. Een recent onderzoek in Nederland, in opdracht van het ministerie van Economie, toont een andere oorzaak waarom sommige A-merken, zoals Coca-Cola en HAK, in Nederland duurder uitvallen. De leveranciers, zoals Procter & Gamble en Unilever, mogen supermarktketens verplichten om enkel producten uit eigen land aan te kopen. Als een supermarkt shampoo wil aankopen in Polen, omdat die daar de helft goedkoper is, dan kan de leverancier van dat shampoomerk dit weigeren. Geoblocking, in het jargon.

Supermarkten kunnen dus niet zomaar voorraden inslaan in andere Europese landen als die daar goedkoper zijn. Dit zou verklaren waarom specifieke producten in Nederland duurder zijn dan in België, nu de kloof sowieso al was dichtgereden door de prijzenslag in ons land. Volgens het Nederlandse onderzoek geldt dit soort inkoopbeperkingen op 2 tot 4 procent van de goederen in Nederland. Doe-het-zelfzaken, supermarkten en online platforms moeten deze producten gedwongen in eigen land aankopen, waar de inkoopprijs gemiddeld 10 procent hoger ligt.

"Deze regeling staat ter discussie, want de consument is daardoor verplicht meer te betalen en het kan leiden tot minder keuze", zegt Van Ossel. De regeling benadeelt voor bepaalde producten dan ook even goed de Belgische consument. Het probleem ligt op tafel bij de Europese Commissie, omdat de huidige regeling een belemmering is van het vrij verkeer van goederen en de integratie van de Europese markt.

Met het nieuwe onderzoek maakte het Nederlandse ministerie van Economie duidelijk dat het heil ziet in een Europees verbod op de 'discriminatie naar vestigingsplaats' van fabrikanten, zo schrijven Nederlandse kranten. Toch zullen onder meer de leveranciers lobbyen bij de Europese instellingen om dit tegen te houden. Retailexpert Van Ossel: "Ze zullen opwerpen dat de supermarktketens nu al veel macht hebben over de prijs."

Ook al heeft België door toegenomen concurrentie een inhaalbeweging gemaakt, toch blijft voeding bij ons een stuk duurder dan in Duitsland en Frankrijk. Dit heeft om te beginnen te maken met de grootte van de markt, maar elke markt heeft ook zijn eigen dynamiek. Het Duitse supermarktlandschap wordt gedomineerd door Aldi en Lidl, zogenaamde 'hard discounters', gekenmerkt door lage prijzen, een Spartaanse inrichting en een minimale dienstverlening." 

"Het grootste prijsverschil blijft echter tussen België en Frankrijk. Volgens Van Ossel komt dit doordat de overheid daar harder ingrijpt in de economie. "Frankrijk heeft de gasprijzen bevroren, waardoor er een lagere inflatie is, maar er zijn nog meer ingrepen gebeurd om de prijzen te drukken", zegt Van Ossel. "En alles wat Frans is, wordt sowieso bevoordeeld. Denk maar aan de lage taksen op wijn, in vergelijking met die op zware bieren."

In september bedroeg de inflatie op voedingsproducten 11,43 procent in België, tegenover 9,6 procent in Frankrijk. De Franse regering volgt de prijsstijgingen kort op. Op haar vraag is de uitkomst van de onderhandelingen tussen leveranciers en supermarkten over prijzen vervroegd naar 15 januari, in plaats van 1 maart. Een meerderheid van de producten in Franse supermarkten wordt door deze jaarlijkse onderhandelingen beïnvloed. Het gaat dan om merkproducten zoals Danone, Nutella, Nescafé of Cochonou, die twee derde van de omzet van Carrefour uitmaken.

Loont het voor West-Vlamingen of Henegouwers wel nog om over de Franse grens te gaan voor hun inkopen? Een Carrefour-supermarkt in Condé-sur-l'Escaut speelt er alvast handig op in, met 'Belgische donderdagen'. Wie op donderdag een Belgische identiteitskaart toont, krijgt 3 euro korting per aankoopschijf van 60 euro, berichtte La Libre vorige maand.

Bron: De Morgen