Cash blijft belangrijk voor Belg

Van Hove voert, samen met zijn collega Ellen Van Droogenbroeck, jaarlijks een studie uit naar het betaalgedrag van de Belgen in een verkooppunt (niet online). De Digital Payment Barometer baseert zich op verklaringen van gebruikers, niet op werkelijke transacties. De eerste peiling gebeurde in maart 2020, net voor de covidcrisis. Dit jaar zijn de onderzoekers aan de vierde editie toe en kunnen ze voor het eerst twee ‘normale’ jaren vergelijken.

Een eerste vaststelling is dat contactloos betalen met de kaart een geweldige sprong gemaakt heeft in vergelijking met de pre-covidperiode. In 2020 betaalde minder dan de helft van de Belgen op die manier, nu zeggen vier op de vijf Belgen ooit al eens hun kaart voor een terminal gehouden te hebben zonder de pincode in te voeren. Het aantal dat dit regelmatig doet, is gestegen van 25 naar 55 procent.

De bankkaart is het meest gebruikte betalingsmiddel in ons land. Want meer dan de helft van de Belgen zegt ook regelmatig te betalen met de kaart én de pincode. Volgens een studie van de Europese Centrale Bank (ECB), die eind vorig jaar verscheen, zijn kaartbetalingen in België goed voor 48 procent van alle transacties. België is daarmee een van de vier landen in de eurozone waar kaartbetalingen belangrijker geworden zijn dan cashbetalingen.

Een tweede vaststelling: mobiel betalen zit in de lift als het over overschrijvingen vanuit een mobiel apparaat (smartphone of tablet) gaat, blijkt uit statistieken van de Nationale Bank. Maar als het over mobiel betalen via het scannen van een QR-code gaat (in België gebeurt dat via Payconiq), blijft het fenomeen al bij al beperkt. Ongeveer een derde van de Belgen zegt dat ze die techniek al gebruikten om te betalen in een winkel, aldus de studie van de VUB. Bij jongeren loopt dat op tot 50 procent.

Voor een groot aantal Belgen blijft cash echter een essentieel betalingsmiddel. Uit de ECB-studie bleek dat 45 procent van de betalingen in België nog altijd contant gebeurt. Zes jaar geleden was dat nog 63 procent en drie jaar geleden 57 procent. Het gebruik van cash daalt dus, en 45 procent cashtransacties is het vierde laagste cijfer van de eurozone, maar het blijft een hoog cijfer. De enquête van de VUB bevestigt die gehechtheid aan cash. Bijna zes op de tien Belgen (57%) zeggen minstens één keer per week contant te betalen in de winkel of op café. Voor covid was dat iets meer dan zeven op de tien (72%).

“Het gebruik van cash heeft na de covidpandemie een heropleving gekend”, legt Van Hove uit. “Dat effect zwakt nu weer af, maar niet fundamenteel. Het aantal cashbetalingen blijft stijgen tot gemiddeld 1,4 keer per week, en 17 procent van de Belgen noemt cash zijn preferent betalingsmiddel. Daarmee zitten we terug op het pre-covidniveau, toen 16 procent van de Belgen de voorkeur gaf aan cash.”

Leeftijd speelt bij die groep een rol, maar is geen afdoende verklaring, zegt Van Hove: “Het is zeker niet zo dat dit enkel een bezorgdheid van de oudste bevolkingscategorieën is. Meer dan 20 procent van alle 45-plussers zegt niet te kunnen overleven zonder cash. Dat gaat dus veel verder dan enkel de 65- of 75-plussers.”

Van Hove ziet ook belangrijke regionale verschillen: “In Vlaanderen is de bevolking duidelijk meer vertrouwd met nieuwe technologieën, waardoor de mensen er ook meer gebruik van maken. In Wallonië is dat gebruiksgemak een stuk minder. Dat verklaart waarom contant geld bij veel gebruikers in het zuiden van het land de voorkeur geniet.”

Veel Belgen zijn niet tevreden over de toegankelijkheid en de beschikbaarheid van cash. Uit het ECB-onderzoek bleek dat 27 procent van de Belgen zegt dat ze moeilijk aan bankbiljetten geraken. In de rest van de eurozone gaat het gemiddeld maar om 9 procent. Nergens anders in Europa wordt zo geklaagd over het gebrek aan beschikbaarheid van cash als in ons land. Bovendien neemt het aantal klagers snel toe. Dat is een gevolg van het verdwijnen van bankkantoren en daarmee de geldautomaten die vaak in die kantoren aanwezig waren.