Kleine supermarkten vechten om te overleven

Vorige week donderdag ging de Spar in Nieuwerkerken, al jaren een begrip in de gemeente, definitief op slot. Uitbater Joachim Jamar, sinds 2012 actief in de zaak, is er een week later nog altijd het hart van in. “Ik heb deze winkel met hart en ziel gerund. Maar als je zaak niet meer rendabel is, dan kan je niet anders dan ze sluiten”, zegt Jamar.

“In de beginjaren draaide deze winkel heel goed, maar de afgelopen jaren werd de uitbating steeds moeilijker. Door de stijgende personeels- en energiekosten kwamen de marges almaar meer onder druk. Daarnaast is de concurrentie tussen supermarkten keihard. Een paar jaar geleden is op 200 meter van mijn deur een Delhaize geopend. De koek moest dus verdeeld worden, en daarvoor is Nieuwerkerken te klein.”

Vroeger runde Jamar ook nog de Spar-winkels van Velm (Sint-Truiden) en Budingen (Zoutleeuw). “Die van Velm had ik eerder al verkocht. Vorig jaar heb ik de winkel in Budingen van de hand gedaan om de Spar van Nieuwerkerken nog te kunnen redden, maar het heeft niet mogen zijn. Voor kleinere supermarkten wordt het steeds moeilijker om te overleven. Dat hoor ik ook bij andere zelfstandige uitbaters.”

Zes Delhaizes

De Spar in Nieuwerkerken is niet de enige kleinere supermarkt die recent over de kop ging. Op 27 juni ging ook de Spar in Kermt dicht, en dat amper zes maanden na de opening. “De winkel kwam helemaal niet in de buurt van de vooropgestelde cijfers. Er zijn verschillende acties ondernomen om zowel het aantal klanten als de omzet te verhogen, maar dat bleek niet haalbaar”, zegt Hanne Poppe van de Spar Colruyt Group.

Supermarktketen Carrefour sloot in februari dan weer noodgedwongen de Carrefour Market in Beringen wegens “verlieslatend”, amper een goed jaar de opening. Delhaize deelt het zwaarst in de klappen. De afgelopen tien maanden sloot de warenhuisketen liefst zes winkels in Limburg. Een maand geleden, op 16 juni, sloot de Proxy Delhaize in Halen wegens “een te laag zakencijfer”. Een maand daarvoor ging om diezelfde reden ook de Proxy Delhaize in Schaffen op slot. Voor beide winkels is geen doorstart voorzien.

Eind vorig jaar gingen ook al de AD Delhaizes van Neeroeteren en Lanklaar en de Proxy Delhaizes van As en Kinrooi dicht omwille van rode cijfers. Dat in korte tijd zoveel Delhaizes in Limburg sluiten, is volgens de keten “eerder toeval”. “Het is een normaal retailfenomeen dat winkels sluiten en nieuwe vestigingen openen. Alles hangt af van locatie, uitbater en winkelformule”, zegt Roel Dekelver van Delhaize. “De Delhaize van Neeroeteren gaan we overigens nog dit jaar heropenen.”

Kleinere marges

Luc Ardies, directeur van Buurtsuper.be, de belangenorganisatie van zelfstandige supermarktuitbaters, is niet verbaasd door de vele sluitingen van kleinere supermarkten in Limburg. “Uit een recente analyse van Buurtsuper.be bleek dat 28,4 procent van de meer dan 300 zelfstandige supermarkten in 2022 verlies heeft gemaakt. Bij de kleinere supermarkten ligt dat percentage nog hoger en draait zowat één op de drie verlies”, zegt Ardies, die verschillende oorzaken ziet.

“Ten eerste is de concurrentie bikkelhard. België telt het hoogste aantal supermarkten per capita van alle Europese landen, waardoor er sprake is van verzadiging.” Kleinere supermarkten hebben volgens Ardies ook steeds minder bewegingsvrijheid en daardoor steeds kleinere marges.

“De jongste generatie franchisecontracten is veel meer centraal gestuurd, waardoor winkeluitbaters gebonden zijn aan maximumverkoopprijzen en een verplicht te volgen assortiment. Daardoor kunnen ze zich niet langer lokaal positioneren en verliezen ze nodeloos verkoopmarge. Wie marge verliest, moet dat proberen goed te maken met euro's, bijvoorbeeld door meerdere winkels uit te baten. In Limburg heb je zelfstandigen die om die reden bijvoorbeeld vijf supermarkten tegelijk runnen.”

Zondag open

De kleinere supermarkten hebben ook te lijden onder de zondagopeningen van de grotere spelers. Dat zegt ook Joachim Jamar van de Spar in Nieuwerkerken die vorige week sloot. “Jaren geleden was onze Spar één van de weinige winkels in de buurt die op zondagnamiddag open was. Toen kwamen de mensen vanuit Sint-Truiden en Geetbets bij ons winkelen. Nu zijn vijf op de tien winkels op zondag open. Ook de Delhaize hier vlakbij is open op zondag.”

Hetzelfde is te horen bij de uitbaters van de Proxy Delhaize in Schaffen, die in mei noodgedwongen de deuren moest sluiten. “Onze unieke troef waren onze openingsuren”, zeggen de voormalige uitbaters. “Wij waren open op zon- en feestdagen, maar de concullega's deden dat ook steeds meer, zoals bijvoorbeeld de nieuwe Albert Heijn in Diest. Dat, in combinatie met onder meer de prijsstijgingen, heeft ons gedwongen tot een sluiting.”