Is de traditionele supermarkt écht dood? Een analyse van Buurtsuper.be

Stelling 1: Big tech wordt big retail
 
Jorg Snoeck: Europa wordt het strijdtoneel tussen de Amerikaanse en de Aziatische techgiganten. Het model van de Europese retailers is al meer dan vijftig jaar gebaseerd op het stelselmatig vergroten van de winkeloppervlakte. En hoe groter de omzet, hoe goedkoper de retailers konden inkopen. Daarom openen ze almaar meer winkels. Technologie beukt in op dat model, consumenten kunnen nu alles kopen. Een retailer kan niet langer een standaardassortiment opleggen, dus moet hij alles nu hypergepersonaliseerd maken. Amazon en co kunnen dankzij hun uitvoerige data over hun klanten via software de kruidenier om de hoek imiteren, die vroeger alles wist van zijn klanten.
Luc Ardies: “Snoeck haalt terecht een gevoelig punt aan: de Europese supermarktketens voeren momenteel een onderlinge strijd om de grootste omzet, de laagste prijzen en het meeste aantal winkels. Maar dieverliezen ze sowieso van  de veel grotere Amazons en Ali Baba’s. Bovendien hebben die giganten een oneindig grote voorsprong op vlak van e-commerce en andere technologische innovaties. Zelfstandige supermarkten kunnen en moeten zich vooral focussen op de emotionele band met de consument. Hier in België beschikken Carrefour, AHDelhaize en Colruyt (met Spar) over een fijnmazig netwerk van zo’n geassocieerde buurtsupers. Ons recent onderzoek wijst uit dat 8 op de 10 zaakvoerders in dezelfde gemeente woont dan hun handelszaak. Die lokale verankering geeft hen, zoals de Amerikaanse auteurs Pine en Gilmore aantonen in hun bestseller ‘Authenticity: What Consumers Really Want’, een gevoel van authenticiteit en hypergepersonaliseerde aanpak die men met artificiële intelligentie nooit kan evenaren.
 
Stelling 2: De modale consument bestaat niet meer
 
Jorg Snoeck: "Retailers, en in het bijzonder supermarkten, moeten nu inspelen op veel meer smaken en gewoonten. De porties mogen bijvoorbeeld niet meer alleen gericht zijn op het klassieke gezin met twee kinderen. Moslims eten veel meer in groep, dus zij willen veel grotere porties. Tegelijk moeten retailers ook veel kleinere verpakkingen aanbieden, omdat door de vergrijzing meer mensen alleen wonen. Retailers laten nog veel kansen liggen omdat ze zich niet aanpassen aan de veranderde samenstelling van de bevolking. Ze moeten dus een veel ruimer assortiment aanbieden op dezelfde of zelfs kleinere ruimtes"
Luc Ardies: “Opnieuw heeft Snoeck een punt, maar ik blijf optimistisch wat de overlevingskansen van onze buurtsupers betreft. Een traditionele supermarkt kan nooit het online aanbod evenaren. Maar de buurtsuper zal zijn assortiment in de toekomst sowieso afstemmen op verse voeding. Dus een minder breed maar dieper aanbod. Vers geeft ook meer beleving en inspiratiemomenten aan de klant. Het winkelconcept dat antwoordt op de vraag “Wat eten we vandaag?” zal veel meer moeten uitgespeeld worden. ‘Experience’ en ‘Expertise’ zijn de toverwoorden van de buurtsuper van de toekomst. We zien in het buitenland ook steeds meer de combinatie van een supermarkt met de gelegenheid om ter plaatse te blijven eten. Een aantal van onze buurtsupers zijn daar vandaag al succesvol mee aan het experimenteren.
 
Stelling 3: Er zijn te veel winkels in België
 
Jorg Snoeck: "Ten eerste neemt e-commerce een almaar grotere hap uit de bestedingen. Ten tweede is er de zeer snelle groei van grootsteden, zoals Antwerpen of Gent. De kleinere steden en het platteland vergrijzen in een zeer snel tempo omdat de jongere generaties er wegtrekken. Veel winkels komen daardoor in de problemen. Voor veel ondernemers die groot zijn geworden in de tijd dat een winkel vooral een doorgeefluik was voor hun waren, zal dat wellicht een zeer moeilijke switch zijn.
Luc Ardies: “Toen wij vanuit UNIZO destijds de invoering van de Europese Bolkenstein Richtlijn contesteerden (die lidstaten verbiedt om een winkelvergunning te weigeren om redenen van overaanbod), werden we weggehoond. Waren we dan toch niet zo conservatief? Niettemin zie ik vandaag nog veel buurtsupermarkten investeren in de complete hernieuwing van hun zaak. De noodzakelijke switch, waarover Jorg het heeft, is mogelijk maar zal veel geld kosten. De grote franchise en andere retail groepen moeten ervoor zorgen dat hun aangesloten zelfstandige buurtsupermarkten elk jaar voldoende marge overhouden om hun financiële reserves op te bouwen. Soms heb ik de indruk dat die centrales teveel vanuit hun eigen business concept en hun afzet rekenen en niet vanuit de financiële noden van hun aangeslotenen.
 
Stelling 4: Jumbo verovert België
 
Jorg Snoeck: "Er zijn te veel winkels in België, maar ik ben ervan overtuigd dat Jumbo in België toch een voet aan de grond zal krijgen. De Nederlandse supermarktketen zal meer moeten betalen om goede locaties te vinden, maar het is een commerciële en logistieke machine.”
Luc Ardies: “Wat is ‘veroveren’? Heeft Albert Heijn België verovert? Misschien wel door de uiteindelijke overname van of fusie met Delhaize. Maar het is moeilijk om als buitenlandse retailer in België het nodige aantal winkelpunten in handen te krijgen. En dat heeft niets met de winkelvergunningen te maken, maar alles met de strategie van de gevestigde retailers die hun franchisecontracten zodanig aan het herschrijven zijn zodat geen enkele zelfstandige ondernemer voor het leven gebonden is. De vrije markt en concurrentie is in Europa zeer relatief hoor! We proberen met Buurtsuper.be de huidige ministers van Economie en KMO hiervan te overtuigen. Dit is voor niemand een gezonde situatie.  
 
Stelling 5: De supermarkt van de toekomst kan niet zonder personeel
 
Jorg Snoeck: "De oude manier van werken moet men wel loslaten. Personeel dat enkel aan de kassa zit of zich enkel om één rayon bekommert, dat is verleden tijd. Het personeel zal ook veel meer klanten moeten begeleiden bij hun aankopen. Maar dat wordt niet gemakkelijk, de meeste retailers hebben personeel aangenomen dat goed in de pas kan lopen. Nu moeten ze die mensen meer autonomie geven.
Luc Ardies: “100% gelijk! Maar dat is precies de reden waarom het DNA van familiale bestuurde supermarkten sterk genoeg is om het tegen het Amerikaanse en Chinese technogiganten op te nemen! Snoeck haalt terecht aan dat ons HR-beleid moet veranderen. “Waarom?” is de belangrijkste vraag die een medewerker kan stellen en “Daarom” is het slechtste antwoord dat een zaakvoerder kan geven. Toekomstgerichte supermarktmedewerkers moeten hun job niet alleen graag doen, ze moeten hun job beleven. Hun motivatie moet intrinsiek zijn. Anders zal het niet lukken, ondanks de vele investeringen in de winkel.  
 
Stelling: 6 Elke retailer heeft een webshop nodig
 
Jorg Snoeck: "Online is een onmisbaar kanaal. Het is waar dat succesvolle retailers, zoals Primark en Action, geen webshop hebben, omdat de gemiddelde uitgave per klant te laag is. Maar hun goedkope imago kunnen ze online verzilveren met een ander assortiment, waarvoor het gemiddelde aankoopbedrag hoger ligt, bijvoorbeeld meubelen. Lidl doet dat al."
Luc Ardies: “Eigenlijk is de online verkoop zoals de prijs: je gaat er als zelfstandige buurtsuper geen medaille mee winnen, maar je moet wel het olympisch minimum halen om te mogen meespelen. De tandem met franchise of andere groepen is daarom een noodzaak. Maar buurtsupers moeten beseffen dat ze van nature andere troeven hebben. En die kunnen ze pas uitspelen als ze face to face in contact kunnen komen met de consument. Dat kan niet via internet. Internet moet een manier zijn om de klant tot in de winkel te krijgen…