Invoering statiegeld als oplossing voor zwerfvuil?

De genodigde sprekers op de hoorzitting waren OVAM & Mooimakers (vzw die sensibiliseert rond zwerfvuil), Bond Beter Leefmilieu, Interafval, Fost Plus, Fedpack (federatie verpakkingen), Comeos en UNIZO & Buurtsuper.be. BBL en Interafval.

Opvallend standpunt Interafval

Noemenswaardig in het pleidooi was het standpunt van Interafval, een samenwerkingsverband opgericht in de schoot van de VVSG. Interafval verenigt de Vlaamse afvalintercommunales en lokale besturen die instaan voor lokaal afvalbeleid. Los van de discussie pro of contra statiegeld, pleitte Interafval terloops voor een doorgedreven producentenaansprakelijkheid. Naast de financiering van ophaling, triage en recyclage door diegene die de verpakkingen op de Belgische markt brengen (= huidige groen puntsysteem van Fost Plus) moeten deze volgens Interafval ook financieel verantwoordelijk gesteld worden voor het zwerfvuil. Dit is opvallend aangezien de VVSG wordt bestuurd door lokale mandatarissen uit alle politieke partijen en in het verleden de opeenvolgende regeringen zich geen voorstander toonde van een volledige internalisering van alle kosten.

Doorrekening in consumptieprijzen

Buurtsuper.be en UNIZO vinden dat de gemeenschap niet moet opdraaien voor de 10% tot 20% hardnekkige vervuilers die de grootste vervuiling veroorzaken. Als ook de kosten voor de opruiming van zwerfvuil moeten worden doorgerekend in de consumptieprijzen, dan prijzen bovendien de Belgische retailers zich uit de markt en worden grensaankopen verder gestimuleerd.

Net zoals Comeos, Fost Plus en de vzw Mooimakers zijn Buurtsuper.be en Unizo voorstander van een streng controle- en handhavingsbeleid gekoppeld aan een brede sensibiliseringscampagne rond zwerfvuil. Via de vzw Mooimakers wordt er, alleen al voor Vlaanderen, jaarlijks 9 miljoen euro geïnvesteerd in de controle, handhaving en sensibiliseringscampagnes rond zwerfvuil. Met de imagocampagne ‘Samen bouwen aan een superbuurt’ vestigde Buurtsuper.be ook de aandacht op de zwerfvuilproblematiek.

Blauwe zak bedreigd

Fost Plus, de vzw die destijds op aansturen van de overheid is opgericht door de bedrijfswereld waaronder Buurtsuper.be (cfr. wettelijke aanvaardingsplicht van verpakkingen), toonde aan dat de invoering van het statiegeld automatisch het einde van de blauwe zak betekent. Die blauwe zak wordt thuis bij de gezinnen opgehaald. De totale kosten/baten-analyse van de blauwe zak is immer niet langer in evenwicht als men lukraak bepaalde fracties zoals blik en PET eruit haalt. Statiegeld is een omslachtiger en dus duurder systeem. De huidige Fost Plus aanpak met een combinatie van glascontainers op publieke plaatsen, de huis-aan-huis ophaling van PMD door middel van de blauwe zak en het restafval, is een integrale aanpak van het verpakkingsafval dat een subtiel evenwicht is tussen maximale ecologische resultaten tegen een minimale kostprijs. Fost Plus behaalt met haar integrale aanpak van het verpakkingsafval de beste recyclageresultaten in Europa. Fost Plus noemde de invoering van statiegeld dan ook “het comfort van een Trabant en de prijs van een Rolls Royce”.

Beslissing valt in 2018

Minister Joke Schauvliege bevestigde aan het einde van de zitting haar standpunt: in 2018 volgt de beslissing over de invoering van het statiegeldsysteem. Los van de discussie over het statiegeld, was er ook nog een debat over de invoering van een verbod op de verdeling van plastic zakjes, naar analogie van het Brussels en Waals Gewest. De minister is voorstander van een verbod op de plastic kassazakjes, terwijl de winkelfederaties de consument de keuze willen geven tussen betalende plastic zakjes of alternatieve en meer duurzame draagtassen. De dunnere zakjes, die om hygiënische redenen worden ter beschikking gesteld aan groenten en fruit- en andere versafdelingen, worden gelukkig buiten de regeling gehouden.
De meerderheidspartijen in de Vlaamse regering zijn het voorlopig onderling nog niet eens over de oplossing. Bovendien wordt verder opgevolgd hoe het verbod dat recent Brussel en Wallonië invoerden op plastic zakjes in de realiteit zal worden opgevolgd. “Een verbodsbepaling die in de praktijk niet wordt toegepast is eens te meer een maat(regel) voor niets”, besluit Buurtsuper.be in deze discussie.